Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Zielonej Górze

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 31 stycznia 2024 r.

Sąd Okręgowy w Zielonej Górze, IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Małgorzata Olichwiruk

Sędziowie: Hanna Rawska

R. S.

Protokolant: st. sekr. sąd. Barbara Serżysko

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 30 stycznia 2024 r. w Z.

sprawy z powództwa D. D. (1)

przeciwko Skarbowi Państwa –Aresztowi Śledczemu w Z.

o zapłatę

na skutek apelacji powódki

od wyroku Sądu Rejonowego w Zielonej Górze, IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 04.04.2023r. sygn. akt IV P-upr 167/22

I.  oddala apelację,

II.  nie obciąża powódki kosztami procesu za postępowanie odwoławcze.

sędzia Hanna Rawska sędzia Małgorzata Olichwiruk sędzia Rafał Skrzypczak

Sygn. akt IV Pa 24/23

UZASADNIENIE

Powódka D. D. (1) w pozwie skierowanym przeciwko Skarbowi Państwa – Dyrektorowi Aresztu Śledczego w Z. wniosła o:

– zasądzenie od pozwanego różnicy dodatku służbowego stanowiącego część niewypłaconego uposażenia z podwyżki uposażeń f-szy Służby Więziennej (SW) za okres od stycznia do sierpnia 2022 r. w kwocie 3 328,00 zł wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od dnia wymagalności do dnia zapłaty,

– wypłatę od 1.09.2022 r. części dodatku służbowego w kwocie 416,00 zł ustalonego w oparciu o przepis § 6 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 15.03.2022 r. w sprawie dodatków o charakterze stałym do uposażenia zasadniczego funkcjonariuszy Służby Więziennej -jako kwoty stanowiącej składnik realizacji podwyżki dla funkcjonariuszy Służby Więziennej od 1.01.2022 r.;

– zasądzenie od pozwanego kosztów postępowania.

W uzasadnieniu powódka wywodziła, że od 1.01.2022 r. zaniżana jest o 416,00 zł wysokość przysługującego jej dodatku służbowego, wynikającego z realizacji podwyżki uposażeń funkcjonariuszy Służby Więziennej w 2022 r., która łącznie miała wynieść 624,00 zł.

Odnosząc się do poszczególnych przepisów regulujących uposażenie funkcjonariuszy Służby Więziennej, powódka stwierdziła, że dodatek służbowy wynikający z § 6 pkt 2 ww. rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości powinien być jej przyznany od 1.01.2022 r. w maksymalnej wysokości, tj. 416,00 zł. Zmiana sposobu obliczania dodatku za wysługę lat nie ma bowiem żadnego związku z realizacją podwyżki uposażeń.

Ponadto powódka przedstawiła swoje zastrzeżenia co do ww. regulacji, uznając je za dyskryminujące i obarczone błędami legislacyjnymi.

Pozwany Areszt Śledczy w Z. w odpowiedzi na pozew wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powódki kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwany wyjaśnił, dlaczego zaprzecza zasadności roszczenia powódki jako niezgodnego z przepisami prawa materialnego. Ponadto wskazał na brak po swojej stronie legitymacji biernej w niniejszym postępowaniu.

Podał również, że należność powódki, przy przyjęciu zasadności jej twierdzeń, wynosi 3 328,00 zł.

W dalszym toku postępowania powódka D. D. (1) w piśmie z dnia 24.11.2022 r. wskazała, że w związku z realizacją podwyżki funkcjonariuszy SW w 2022 r. doszło do dyskryminacji w zatrudnieniu i w związku z tym dodatkowo wniosła o przyznanie odszkodowania w wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę tj. 3.010,00 zł. W przypadku nieuwzględnienia powództwa j.w. wniosła o odszkodowanie za nierówne traktowanie w zatrudnieniu w okresie od stycznia do listopada 2022 r. w kwocie 4.576,00 zł (11 m-cy x 416 zł) tj. w kwocie rzeczywiście poniesionej w wyniku działania pracodawcy.

W piśmie z dnia 24.11.2022 r. wniosła również o zwolnienie z ewentualnego obowiązku zwrotu kosztów zastępstwa procesowego oraz kosztów procesu.

W odpowiedzi na rozszerzenie powództwa, pozwany wniósł o jego oddalenie w całości oraz zasądzenie kosztów postępowania.

W piśmie z dnia 2.02.2023 r. powódka wskazała na konkretne przykłady funkcjonariuszy Aresztu Śledczego w Z. i wywodziła m.in., że na skutek realizacji podwyżki nie otrzymała w ogóle dodatku służbowego, natomiast inni znajdując się również w służbie przygotowawczej dostali nawet 416,00 zł w części modernizacyjnej. Strażnicy ochrony, jako jedni z najniżej zaszeregowanych, otrzymują obecnie 516,00 zł lub 616,00 zł dodatku służbowego, natomiast powódka po przejściu do służby stałej otrzymała 200,00 zł dodatku łącznie, przyznanego na stałe. Po ukończeniu szkoły chorążych otrzymała 500,00 zł dodatku służbowego, ale nadal nic w części modernizacyjnej, co powoduje, że ma niższy dodatek niż starsi strażnicy zaszeregowani do grupy 3.

Na rozprawie w dniu 17.03.2022 r. powódka wniosła dodatkowo o zmianę decyzji dyrektora Aresztu Śledczego w Z. poprzez przyznanie prawa do dodatku służbowego w części modernizacyjnej w kwocie 416,00 zł oraz ustalenie, że wzrost dodatku stażowego winien zostać naliczony od dnia 1.04.2022 r.

Wyrokiem z dnia 04.04.2023r., sygn. akt IV P upr 167/22, Sąd Rejonowy w Zielonej Górze IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił powództwo (pkt I), a także nie obciążył powódki kosztami procesu (pkt II).

Sąd Rejonowy ustalił, iż powódka D. D. (1) jest funkcjonariuszem Służby Więziennej od dnia 03.08.2022r., obecnie na stanowisku młodszej pielęgniarki A. (...). Z dniem 11.11.2021 r. uzyskała stopień starszego szeregowego. Z dniem mianowania powódce przyznano m.in. dodatek służbowy w kwocie 100,00 zł.

We wspólnym komunikacie Ministerstwa Sprawiedliwości, Centralnego Zarządu Służby Więziennej oraz Związków Zawodowych z 10.02.2022 r. podano, że każdy funkcjonariusz Służby Więziennej otrzyma, ze skutkiem od 1.01.2022 r., podwyżkę uposażenia nie niższą niż 624,00 zł brutto (z nagrodą roczną nie niższą niż 677,00 zł brutto). Średnio podwyżka uposażenia wynieść miała 637,00 zł brutto, a wraz z nagrodą roczną średnio na etat funkcjonariusza ok. 690,00 zł brutto. Wskazano ponadto, że strony pozostają w rozbieżności co do składników uposażenia (dodatek za stopień, dodatek służbowy i wysługa lat), które zrealizują podwyżkę (pkt 1).

Podwyżki dla funkcjonariuszy i pracowników Służby Więziennej miały zostać zrealizowane ze środków zagwarantowanych ustawą z dnia 17.12.2021 r. o ustanowieniu „Programu modernizacji Policji, Straży Granicznej, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Ochrony Państwa w latach 2022-2025”, o ustanowieniu „Programu modernizacji Służby Więziennej w latach 2022-2025” oraz o zmianie ustawy o Policji i niektórych innych ustaw oraz ustawą budżetową na 2022 r. (pkt 2).

Szczegółowy sposób realizacji podwyżek dla funkcjonariuszy Służby Więziennej, o których mowa w punkcie 1, miał zostać określony w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości wydanym na podstawie art. 58 ust. 3 ustawy o Służbie Więziennej, zmieniającym rozporządzenie w sprawie dodatków o charakterze stałym do uposażenia zasadniczego funkcjonariuszy Służby Więziennej, uwzględniającym:

a) rozróżnienie części składkowych dodatku służbowego na dwie części:

a. „motywacyjną” – realizowaną na dotychczasowych zasadach,

b. „modernizacyjną” – ustaloną zgodnie z zasadami realizacji podwyżki uposażeń funkcjonariuszy od 01.01.2022 r. (pkt 3).

W przypadku ustalenia wysokości dodatku za wysługę lat z uwzględnieniem okresów dotychczas nieuwzględnionych lub nieudokumentowanych, dodatek służbowy będzie podlegał odpowiedniej modyfikacji w części modernizacyjnej, ustalonej zgodnie z zasadami realizacji podwyżki uposażeń (pkt 3 lit. e).

Pod komunikatem podpisali się przedstawiciele Ministerstwa Sprawiedliwości, Centralnego Zarządu Służby Więziennej i (...), natomiast nie sygnował nikt za (...).

Pismem z 28.03.2022 r. Dyrektor Aresztu Śledczego w Z. ustalił powódce D. D. (1) uposażenie od 1.01.2022 r., jako podstawę prawną wskazując art. 57, art. 58 ust. 1 ustawy z dnia 9.04.2010 r. o Służbie Więziennej, § 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 29.11.2018 r. w sprawie uposażenia zasadniczego funkcjonariuszy Służby Więziennej oraz § 1, § 2 ust. 1, § 3, § 4 ust. 1, § 6, § 11 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 23.03.2022 r. w sprawie dodatków o charakterze stałym do uposażenia zasadniczego funkcjonariuszy Służby Więziennej.

Uposażenie zostało ustalone na następujących zasadach:

1. zasadnicze według 4 grupy zaszeregowania w kwocie 3 064,00 zł miesięcznie;

2. dodatek za wysługę lat w wysokości 35% uposażenia zasadniczego, tj. w kwocie 1 073,00 zł miesięcznie, z czego kwota 1 073,00 zł wynika z dokumentów potwierdzających wysługę lat zaliczoną od 01.01.2022 r.;

3. dodatek za stopień w kwocie 1 021,00 zł miesięcznie, z czego kwota 208,00 zł wynika z ww. rozporządzenia;

4. dodatek służbowy:

a. ustalony w zw. z § 6 pkt 1 rozporządzenia w kwocie 100,00 zł,

b. ustalony w zw. z § 6 pkt 2 rozporządzenia w kwocie 0 zł zgodnie z zasadami realizacji podwyżki od 01.01.2022 r.,

łącznie w wysokości 100,00 zł miesięcznie.

W piśmie podano, że łączny wzrost dodatków do uposażenia zasadniczego o charakterze stałym, stanowiący realizację podwyżki uposażenia z dniem 1.01.2022 r., wyniósł 1 281,00 zł.

W przypadku powódki okresy pracy dotychczas nieuwzględnione zaliczono od 01.01.2022 r. z urzędu.

Realizacja podwyżki dla funkcjonariuszy Służby Więziennej odbyła się w całym kraju wg jednakowych zasad. Dyrektorzy aresztów śledczych i funkcjonariusze odpowiedzialni za jej wdrożenie otrzymywali informacje dotyczące jej przeprowadzenia w formie wiadomości e-mail oraz w czasie wideokonferencji. W dniu 24.03.2022 r. odbyła się w tym celu odprawa służb kadrowych w Okręgowym Inspektoracie Służby Więziennej w P..

Dyrektor Centralnego Zarządu Służby Więziennej nie wydał pisemnego komunikatu.

Dyrektorzy Okręgowej Służby Więziennej zostali zobowiązani do przygotowania formy pisemnej dotyczącej należnych na dzień 1.04.2022 r. uposażeń f-szy, przekazania przedmiotowych informacji służbom finansowym oraz wprowadzania danych do systemu kadrowo-płacowego (...) w terminie do 29.03.2022 r. Zobowiązano ich również do wypłaty podwyżki uposażeń ze skutkiem od dnia 1.01.2022 r. z dniem 7.04.2022 r.

W przypadku funkcjonariuszy, u których od dnia 1.01.2022 r. nastąpiła zmiana wysokości dodatku za wysługę lat (na skutek doliczenia „stażu cywilnego” i okresu odbywania studiów wyższych) odpowiednio zmniejszano przyznany dodatek służbowy, tak by suma podwyżki z tych dwóch składników uposażenia oraz dodatku za stopień nie przekraczała 624,00 zł.

Jak ustalił Sąd Rejonowy, w Areszcie Śledczym w Z. były osoby, u których nie dochodziło do zmiany dodatku za wysługę lat i im przyznano maksymalną kwotę dodatku służbowego w części modernizacyjnej, czyli 416,00 zł (np. starszy oddziałowy systemu dozoru elektronicznego G. W.). U pozostałych dodatek ten z kwoty 416,00 zł był pomniejszany o kwotę dodatku stażowego, którego wzrost wynikał z doliczenia stażu cywilnego.

Poza powódką byli inni f-sze, którzy w ramach podwyżki nie otrzymali w ogóle dodatku służbowego, ponieważ cała kwota podwyżki została przeznaczona na dodatek za wysługę lat; łączny wzrost uposażenia mógł wówczas przekraczać pułap 624,00 zł. Taka sytuacja dotyczyła m.in. starszego wychowawcy D. Penitencjarnego J. K., która otrzymała łącznie 765,00 zł podwyżki, w tym żadnej kwoty w części modernizacyjnej dodatku służbowego.

Funkcjonariusze Aresztu Śledczego w Z. otrzymali pisma o wysokości podwyżki pod koniec marca 2022 r., a realizacja (wypłata) następowała w kwietniu 2022 r. Dla tych z nich, u których nabycie dodatku za wysługę lat następowało w tym okresie (do kwietnia), po podjęciu wypłaty korygowano wcześniej doręczone pisma zmniejszając kwotę dodatku służbowego w części modernizacyjnej wobec konieczności zwiększenia kwoty należnej tytułem wzrostu za wysługę lat. Taka sytuacja dotyczyła m.in. starszego oddziałowego D. Ochrony K. K., któremu w miejsce kwoty 416,00 zł za dodatek służbowy w części modernizacyjnej przyznano ostatecznie kwotę 247,00 zł.

Powódka nie otrzymała w ogóle podwyżki dodatku służbowego (w części modernizacyjnej), gdyż od dnia 1.01.2022 r. doliczono jej do wysługi cywilny staż, co skutkowało zwiększeniem dodatku stażowego o 1 073,00,00 zł oraz zwiększono dodatek za stopień o 208,00 zł (zgodnie z przewidzianymi w rozporządzeniu kwotami). Łączna kwota dodatku służbowego została ustalona na poziomie 100,00 zł,

Różnicowanie dodatku służbowego odbyło się bez analizy pracy, doświadczenia i stażu funkcjonariuszy. Jedynym czynnikiem mającym wpływ na różnicowanie dodatku służbowego było doliczenie (lub nie) do stażu pracy – okresu zatrudnienia (lub studiów) poza służbą (tzw. cywilny staż pracy), który dotąd nie podlegał zaliczeniu do dodatku stażowego funkcjonariuszy Służby Więziennej, co różniło ich od innych służb mundurowych.

W Areszcie Śledczym w Z. w tej samej grupie, co powódka (4) zaszeregowani się jeszcze funkcjonariusze: w D. F. i w D. E.. Nie ma innej osoby w 4 kategorii zaszeregowania na stanowisku młodszej pielęgniarki.

Na skutek podwyżki uposażeń, która nastąpiła od dnia 1.01.2022 r. dodatki służbowe w/w osób wynoszą odpowiednio: 863,00 zł i 891,00 zł, podczas, gdy na dzień podwyżki dodatek powódki wynosił 100,00 zł. Staż ich pracy przed podjęciem pracy w Służbie Więziennej wynosił odpowiednio: 9 i 0 lat. Powódka ma zaś 32 lata „cywilnego” stażu pracy”. Łączna kwota dodatku służbowego przyznana powódce była znacząco najniższa w jej grupie zaszeregowania.

Obecnie funkcjonariusz przyjęty do służby, nawet bez przeszkolenia, otrzymuje dodatek służbowy w części modernizacyjnej w kwocie 416,00 zł. Wysokość dodatku służbowego w części motywacyjnej zależy od spełnienia kryteriów przewidzianych w ustawie oraz oceny danego funkcjonariusza.

Z dniem 3.08.2022 r. powódka D. D. (1) została mianowana do służby stałej i od tego dnia przyznano jej dodatek służbowy w części motywacyjnej w kwocie 450,00 zł. W piśmie wskazano, że dodatek służbowy ustalony w zw. z § 6 pkt 2 rozporządzenia, w związku z realizacją podwyżki, wynosi „0 zł”.

Na skutek realizacji podwyżki doszło również do takiej sytuacji, że funkcjonariusze zaszeregowani w niższych grupach niż powódka, posiadający mniejsze doświadczenie i zakres odpowiedzialności pobierają wyższy dodatek służbowy niż D. D. (1).

I tak strażnik D. Ochrony I. H. pobiera uposażenie zasadnicze wg 2 kategorii zaszeregowania. Na dzień 1.01.2022 r. jej dodatek służbowy wynosił 100,00 zł, zaś po podwyżce wynosi 516,00 zł (100,00 zł w części motywacyjnej i 416,00 zł w części modernizacyjnej). Od dnia 1.01.2022 r. jej dodatek za wysługę lat nie uległ zmianie, pobiera go w wysokości 10% uposażenia.

Strażnik D. Ochrony M. K. w dacie przeprowadzenia podwyżki również pobierał uposażenie zasadnicze wg 2 grupy zaszeregowania. Na dzień 1.01.2022 r. jego dodatek służbowy wynosił 100,00 zł, a po podwyżce stanowi kwotę 234,00 zł (100,00 zł w części motywacyjnej i 134,00 zł w części modernizacyjnej). Od dnia 1.01.2022 r. jego dodatek za wysługę lat został podwyższony o 282,00 zł.

Starszy strażnik ochrony D. W., który pobiera uposażenie zasadnicze wg 3 grupy zaszeregowania, przed podwyżką miał prawo do dodatku służbowego w kwocie 400,00 zł, a obecnie jego wartość wynosi 816,00 zł. Funkcjonariusz ten ma znacznie niższy od powódki staż pracy (pobiera dodatek za wysługę w kwocie stanowiącej równowartość 5% uposażenia).

Łącznie uposażenie zasadnicze wraz z dodatkiem służbowym f-szy zaszeregowanych w 2 grupie tj. I. H. i D. W. są wyższe od uposażenia powódki (3 164,00 zł) i wynoszą odpowiednio 3 327,00 zł i 3 790,00 zł.

Dyrektor Aresztu Śledczego w Z. nie miał żadnego wpływu na rozdział środków pieniężnych przyznanych jednostce, celem zrealizowania podwyżki uposażenia oraz wzrostu dodatku stażowego dla funkcjonariuszy Służby Więziennej. Pracownicy kadr pozwanego otrzymali dokładne wytyczne w jaki sposób mają naliczyć uposażenia wraz z dodatkami dla funkcjonariuszy.

W powyższym stanie faktycznym Sąd I instancji ocenił, iż roszczenie powódki okazało się niezasadne.

W pierwszej kolejności Sąd Rejonowy przytoczył brzmienie art. 57 ust. 1 oraz art. 58 ust. 1 ustawy o Służbie Więziennej i wskazał, iż od dnia 1.01.2022 r. ustawodawca zmodyfikował treść przepisu ust. 2 powołanego art. 58, dodając postanowienia, zgodnie z którymi do wysługi lat uwzględnianej przy ustalaniu wysokości dodatku za wysługę lat funkcjonariuszy zalicza się okresy wymienione w ust. 2 pkt 1-6. Jak podał Sąd, do czasu wprowadzenia tej zmiany, do wysługi lat nie były zaliczane okresy tzw. cywilnego stażu pracy, czy okres odbywania studiów. Było to przedmiotem protestów f-szy Służby Więziennej, którzy wskazywali na uregulowania różnicujące ich sytuację w stosunku do innych służb mundurowych.

Jak wskazał Sąd I instancji, powyższa zmiana była konsekwencją wejścia w życie ustawy z dnia 17.12.2021 r. o ustanowieniu „Programu modernizacji Policji, Straży Granicznej, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Ochrony Państwa w latach 2022-2025”, o ustanowieniu „Programu modernizacji Służby Więziennej w latach 2022-2025” oraz o zmianie ustawy o Policji i niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2021 r., poz. 2448), która w przepisie art. 19 pkt 1 b nadała nowe brzmienie przepisowi art. 58 ust. 2 ustawy o Służbie Więziennej. Jednocześnie na mocy tejże ustawy modernizacyjnej (art. 19 pkt 1 d), nadano nowe brzmienie przepisowi art. 58 ust. 3 ustawy o Służbie Więziennej.

Sąd wskazał także, iż ustawodawca realizując postanowienia art. 9 pkt 9 ustawy modernizacyjnej przewidział więc podwyżkę uposażenia funkcjonariuszy Służby Więziennej w części obejmującej również pozostałe dodatki, o których mowa w ustawie o Służbie Więziennej tj. dodatek za stopień i dodatek służbowy, ale w tym zakresie (w przeciwieństwie do zasad ustalania dodatku za wysługę lat), zasady ich przyznawania zostały określone w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 15.03.2022 r. w sprawie dodatków o charakterze stałym do uposażenia zasadniczego funkcjonariuszy Służby Więziennej (Dz.U. z 2022 r., poz. 663).

Sąd Rejonowy w dalszej kolejności przytoczył stanowisko powódki, zgodnie z którym realizacja podwyżki uposażenia funkcjonariuszy została przeprowadzona w sposób nieprawidłowy, gdyż wzrost dodatku za wysługę lat (wynikający ze zmiany przepisów ustawy o Służbie Więziennej) nie powinien mieć wpływu na wysokość podwyżki wynikającej z wejścia w życie rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 15.03.2022 r. W ocenie powódki, „gwarantowana” kwota podwyżki tj. 624,00 zł nie powinna obejmować wzrostu dodatku stażowego, a zatem w miejsce wartości 0 zł (wskazanej w pkt 4 pisma z dnia 28.03.2022 r.) winna mieć przyznaną kwotę 416,00 zł i różnicy tej domagała się w pozwie. Żądała bowiem wyrównania uposażenia za okres od stycznia do daty złożenia pozwu tj. sierpnia 2022 r. (liczonego jako iloczyn 416,00 zł i 8 miesięcy) oraz wypłaty należnej kwoty tj. 416,00 zł poczynając od września 2022 r.

Sąd Rejonowy podał również, iż z ustalonego stanu faktycznego wynika, że zmiana przepisów ustawy o Służbie Więziennej miała wpływ na uposażenie powódki, gdyż od 1.01.2022 r. jej dodatek za wysługę lat wzrósł o 1 073,00 zł, co jest kwotą prawidłową w zakresie tego konkretnego składnika. Wysokości tej powódka nie kwestionowała. Kwota dodatku za stopień wynika zaś wprost z tabeli stanowiącej załącznik do rozporządzenia (1 021,00 zł dla stopnia starszego szeregowego). Wobec tej zmiany dodatek za stopień, w przypadku powódki wzrósł o 208 zł. Ta kwota również nie była kwestionowana.

W dalszej kolejności Sąd I instancji zaznaczył, że w świetle powołanego rozporządzenia, dodatek służbowy (którego dotyczy spór), składa się z dwóch części tj.:

- motywacyjnej (przewidzianej w § 6 pkt 1 rozporządzenia, a ustalonej na podstawie § 5),

- modernizacyjnej (o której mowa w § 6 pkt 2 rozporządzenia).

Ten ostatni przepis stanowi, że dodatek służbowy może składać się z części ustalonej zgodnie z zasadami realizacji podwyżki uposażeń funkcjonariuszy od 1 stycznia 2022 r., której wysokość nie może przekroczyć kwoty 416,00 zł. W przypadku powódki nie nastąpiło podwyższenie dodatku na podstawie § 6 pkt 2 i tę część powódka kwestionowała (nie podważając jednocześnie wysokości dodatku służbowego w części motywacyjnej wynoszącej 100,00 zł).

Sąd Rejonowy wskazał także, że na skutek realizacji podwyżki przewidzianej w powołanych powyżej przepisach, w przypadku powódki doszło do wzrostu uposażenia o łączną kwotę 1 281,00 zł (1 073,00 zł - wzrost dodatku za wysługę lat, 208,00 zł - wzrost dodatku za stopień). Zdaniem D. D. (1) było to nieprawidłowe, gdyż podwyżka winna być liczona niezależnie od wzrostu dodatku za wysługę lat, a łączna kwota wzrostu uposażenia (obejmująca tylko dodatek za stopień i dodatek służbowy) winna wynosić 624,00 zł, czyli tyle, ile obiecano funkcjonariuszom na etapie poprzedzającym wejście w życie w/w aktów prawnych.

Sąd Rejonowy zaznaczył przy tym, że powódka w toku postępowania rozszerzyła powództwo i poza zgłoszonym w pozwie żądaniem wyrównania uposażenia i ustalenia jego wysokości na prawidłowym poziomie, domagała się również zapłaty odszkodowania z tytułu dyskryminacji w zatrudnieniu, a z ostrożności procesowej również zapłaty odszkodowania za rzeczywiście poniesioną szkodę. Na rozprawie poprzedzającej wydanie wyroku wniosła również o zmianę decyzji dyrektora AŚ w Z. z dnia 28.03.2022 r. poprzez ustalenie dodatku służbowego w części modernizacyjnej na poziomie 416,00 zł oraz ustalenie dodatku stażowego poczynając od dnia 1.04.2022 r.

Każde z roszczeń zgłoszonych przez powódkę wymagało więc odrębnego omówienia przez Sąd Rejonowy.

I tak, w ocenie Sądu I instancji, nie było podstaw do uwzględnienia żądania powódki o zapłatę wyrównania uposażenia (i ustalenia jego prawidłowej wysokości) w oparciu o powołane powyżej regulacje tj. ustawę z dnia 9.04.2010 r. o Służbie Więziennej, ustawę z dnia 17.12.2021 r. o ustanowieniu „Programu modernizacji Policji, Straży Granicznej, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Ochrony Państwa w latach 2022-2025”, o ustanowieniu „Programu modernizacji Służby Więziennej w latach 2022-2025” oraz o zmianie ustawy o Policji i niektórych innych ustaw oraz rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 15.03.2022 r. w sprawie dodatków o charakterze stałym do uposażenia zasadniczego funkcjonariuszy Służby Więziennej.

Z żadnego przepisu ustawy modernizacyjnej ani cytowanego wyżej rozporządzenia wykonawczego do art. 58 ust. 3 ustawy o Służbie Więziennej nie wynika, że powódka miał otrzymać kwotę 624,00 zł z jakiegokolwiek tytułu, albo jaka miałaby być relacja tej kwoty do podwyższanych dodatków.

Natomiast przepis § 9 rozporządzenia stanowi wprost, że w przypadku ustalenia wysokości dodatku za wysługę lat w trybie określonym w § 2 ust. 2, dodatek służbowy ulega odpowiedniemu obniżeniu z części określonej w § 6 pkt 2. Nie jest więc tak, że z żadnego przepisu prawa nie wynika, że dodatek za wysługę lat wchodzi w część składową realizacji podwyżki uposażeń od dnia 1.01.2022 r. Powódka ma wprawdzie rację, że przepis § 2 ust. 2 wymaga pisemnego wniosku f-sza (którego powód nie złożył), lecz nawet przyznanie tej okoliczności nie dało Sądowi I Instancji podstawy do znalezienia w obowiązujących przepisach podstawy do przyjęcia, że należny powódce dodatek służbowy (w części modernizacyjnej) winien wynosić 416,00 zł, a zatem suma dodatku służbowego (na dzień podwyżki, albowiem obecnie od 3.08.2022 r. dodatek służbowy powódki w części motywacyjnej wynosi 450,00 zł), winna wyrażać się kwotą 516,00 zł.

Rozporządzenie w sprawie dodatków stałych ani żaden inny przepis prawa nie określają zasad realizacji podwyżki, na co również wskazywała powódka.

Jedyny przepis, który konkretyzuje te zasady, to § 6 pkt 2 rozporządzenia. Stanowi on wyraźnie, że dodatek służbowy „może” (nie „musi”) składać się z części ustalonej zgodnie z zasadami realizacji podwyżki uposażeń funkcjonariuszy od 1.01.2022 r. Ponadto przepis ten określa jedynie próg maksymalny (416,00 zł), nie podając progu minimalnego.

Sąd podkreślił również, że nie może upatrywać podstawy prawnej roszczeń powódki w źródłach pozaprawnych, czyli m.in. w komunikacie Ministerstwa Sprawiedliwości, Centralnego Zarządu Służby Więziennej oraz Związków Zawodowych z 10.02.2022 r. Nie można też posiłkować się tym komunikatem w procesie wykładni ww. rozporządzenia. Nie stanowi ono przecież źródła prawa pracy w rozumieniu art. 9 k.p.

Do odmiennych konkluzji nie prowadzi fraza użyta w § 6 pkt 2 rozporządzenia, gdzie mowa o części ustalonej „zgodnie z zasadami realizacji podwyżki uposażeń funkcjonariuszy od 1 stycznia 2022 r.”. Jest to odesłanie niejasne, niekonkretne, wskazujące na bliżej nieokreślone ustalenia i zasady, a poza tym – jak już wspomniano – nieobligatoryjne („może”). Nie przyznaje więc powódce żadnych konkretnych roszczeń.

Zresztą nawet gdyby dopuścić interpretowanie przepisów rozporządzenia w oparciu o treść komunikatu z 10.02.2022 r., to trzeba zauważyć, że wysokość poszczególnych dodatków w praktyce ukształtowano powódce tak, że łączna kwota ich podwyższenia (624,00 zł) nawet przekracza kwotę zagwarantowaną w komunikacie. Innymi słowy – na podstawie rozporządzenia zrealizowano wymóg dotyczący kwoty podwyżki, zawarty w komunikacie. Istotny jest tu zwłaszcza pkt 3 lit. e, który stanowi odpowiednik § 9 rozporządzenia i który należy rozumieć tak, że podwyżka dodatku za wysługę lat powinna „konsumować” część dodatku służbowego. Zapisano w nim wprost, że: „w przypadku ustalenia wysokości dodatku za wysługę lat z uwzględnieniem okresów dotychczas nieuwzględnionych lub nieudokumentowanych, dodatek służbowy będzie podlegał odpowiedniej modyfikacji w części modernizacyjnej, ustalonej zgodnie z zasadami realizacji podwyżki uposażeń”.

Sąd Rejonowy dostrzegł wadliwość nowych przepisów, na podstawie których ustalono powódce wysokość przysługującego mu uposażenia i ocenił je krytycznie. Dotyczy to zarówno ich niestaranności legislacyjnej, ale również takiej konstrukcji, która odbiega od pierwotnych ustaleń tj. niezależnej podstawy i finansowania dodatku za wysługę lat (w sposób zrównujący sytuację f-szy SW z innymi służbami mundurowymi) i podwyżki uposażenia, która miała mieć oparcie w innych przepisach tj. powołanej wyżej ustawy modernizacyjnej.

Jednakże słuszne są uwagi formułowane przez Rządowe Centrum Legislacji i Ministra Finansów, w których wskazano na braki w zakresie § 2 i 6 rozporządzenia, w tym niezrozumiałe brzmienie ostatniego z powołanych przepisów - w żaden sposób nie uzupełniają podstawy prawnej obliczenia części modernizacyjnej dodatku służbowego. Cytowane przez Sąd I instancji przepisy, w tym § 6, są jedyną podstawą prawną, w oparciu o którą można ocenić istnienie roszczenia zgłoszonego w pkt 1 i 2 pozwu. Tymczasem kwota spornego świadczenia mieści się w granicach przez te przepisy wyznaczonych.

W ocenie Sądu Rejonowego, za zasadnością żądania powódki nie mogło wiec przemawiać to, że funkcjonariuszom Służby Więziennej obiecano, czy gwarantowano podwyżkę uposażenia (niezależnie od wzrostu dodatku za wysługę lat) na poziomie 624,00 zł. To, że ustawodawca kwestie te uregulował w sposób odmienny niż pierwotnie zakładano, a jednocześnie dopuścił się legislacyjnej niestaranności, nie może stanowić źródła roszczenia powódki. Powódka nie ma bowiem prawa do abstrakcyjnie rozumianej „podwyżki”, a jedynie do takich składników uposażenia i w takiej wysokości, jaką przewidują obowiązujące przepisy prawa.

W tym kontekście kwestie podnoszone przez powódkę, dotyczące wad legislacyjnych, pozostają bez znaczenia dla tego roszczenia.

Sąd I instancji w tym miejscu wskazał, iż jego rolą była wyłącznie ocena, czy po stronie powódki, w oparciu o powołane powyżej przepisy, istnieje roszczenie o zapłatę konkretnych kwot. Skoro odpowiedź na to pytanie jest negatywna – powództwo sformułowane w pkt 1 i 2 pozwu należało oddalić.

Ocenę tę Sąd odniósł również do zgłoszonego jako ostatnie - roszczenia o zmianę decyzji dyrektora Aresztu Śledczego w Z. z dnia 28.03.2022 r. poprzez przyznanie dodatku służbowego w części modernizacyjnej w kwocie 416,00 zł. Skoro powołane powyżej przepisy prawa nie dają podstawy do ustalenia, że powódce należny jest dodatek służbowy w kwocie 416,00 zł (w części wynikającej z pkt 4 b decyzji tj. na podstawie § 6 pkt 2 rozporządzenia), nie ma podstaw do zmiany decyzji w tym zakresie. Brak również podstaw do zmiany decyzji w zakresie dotyczącym daty nabycia prawa do dodatku stażowego od dnia 1.04.2022 r., albowiem zgodnie z § 11 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości, jego przepisy mają zastosowanie do wysokości dodatków za wysługę lat (…) od dnia 1 stycznia 2022 r., z zastrzeżeniem § 8 (który dotyczy obniżenia dodatku służbowego). To ostatnie żądanie, dotyczące daty nabycia prawa do dodatku za wysługę lat zostało przez powódkę cofnięte w piśmie z dnia 24.03.2023 r. wniesionym po zamknięciu rozprawy. Nie zostało więc ono doręczone stronie przeciwnej, gdyż Sąd I instancji nie dostrzegał przyczyn uzasadniających otwarcie rozprawy na nowo z tej przyczyny.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Rejonowy ocenił jako niezasadne roszczenie powódki o zapłatę wynagrodzenia oraz zmianę decyzji dyrektora pozwanego z dnia 28.03.2022 r.

W tym miejscu Sąd podkreślił, że powyższe rozważania odnoszą się do podstawy prawnej kształtującej uposażenie powódki jaką stanowi jej akt mianowania oraz tzw. pragmatyki służbowe (tj. ustawa o Służbie Więziennej i rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 15.03.2022 r.). Sąd pracy co do zasady nie może bowiem ukształtować wynagrodzenia za pracę, jeżeli jest ono wypłacane w wysokości mieszczącej się w granicach określonych w przepisach prawa pracy i umowie o pracę. Jedyny wyjątek dotyczy sytuacji naruszenia zasady równego traktowania w zatrudnieniu (niedyskryminowania z przyczyn określonych w art. 18 ³a § 1 k.p.), albowiem znajduje tutaj zastosowanie norma z art. 18 § 3 k.p., zgodnie z którą postanowienia umów o pracę i innych aktów, na podstawie których powstaje stosunek pracy, naruszające zasadę równego traktowania w zatrudnieniu są nieważne (por. Baran Krzysztof W. (red.), Kodeks pracy. Komentarz. Tom I. Art. 1-93, wyd. VI.)

W toku postępowania przed Sadem I instancji zgłoszone dodatkowo zostały roszczenia o zapłatę odszkodowania z tytułu dyskryminacji w zatrudnieniu oraz odszkodowania z tytułu rzeczywistej szkody powstałej na skutek realizacji podwyżki od 1.01.2022 r.

Sąd Rejonowy wskazał, iż Kodeks pracy jako jedną z podstawowych zasad prawa pracy przewiduje zasadę równego traktowania w zatrudnieniu. Przywołał on w tym miejscu brzmienie art. 11 ² k.p. oraz art. 11 ³ k.p.

Przepisy te są potwierdzeniem na gruncie prawa pracy konstytucyjnych: zasady równości (art. 32 ust. 1 Konstytucji RP) i zakazu dyskryminacji (art. 32 ust. 2 Konstytucji RP). Przepisy rozdziału IIa Kodeksu Pracy rozwijają owe zasady.

Sąd Rejonowy wskazał, iż w dotychczasowym stanie prawnym wyróżniane były dwa przypadki nierównego traktowania. Tak zwane „zwykłe” nierówne traktowanie oraz jego kwalifikowana forma, czyli dyskryminacja. W zależności od tego, czy w danym przypadku pracodawca dopuścił się „zwykłego” nierównego traktowania, czy dyskryminacji, inny był katalog uprawnień pracownika z tym związanych.

Nowelizacja Kodeksu pracy, która weszła w życie 7 września 2019 r. miała na celu zatarcie tych różnic (na co wskazuje m.in. uzasadnienie projektu nowelizacji w którym podano, że „każde nieuzasadnione obiektywnymi przyczynami nierówne traktowanie pracowników będzie uznawane za dyskryminację”).

Jednakże pomimo zmiany przepisu art. 11 ³ k.p. i deklarowanej woli ustawodawcy, nie ujednolicono pojęciowo przepisów Kodeksu Pracy dotyczących nierówności i dyskryminacji w zatrudnieniu; w dalszym ciągu bowiem zachowano przepisy dotyczące równych praw (art. 11 ² k.p.), co pozwala utrzymać rozróżnienie na zwykłą nierówność i kwalifikowaną jaką jest dyskryminacja.

Przechodząc do ustaleń dokonanych w sprawie, Sąd I instancji wskazał, iż niewątpliwe jest, że D. D. (1) skutecznie wykazała, że na skutek realizacji podwyżki dla f-szy Służby Więziennej oraz równolegle wprowadzonych zasad naliczania dodatku za wysługę lat - znalazła się w gorszej sytuacji niż f-sze zaszeregowani niżej niż ona.

Wprawdzie żadna ze stron nie wykazała, by poza powódką byli inni f-sze zaszeregowani w tej samej grupie i zatrudnieni na stanowisku młodszej pielęgniarki, jednak porównanie do f-szy zaszeregowanych niżej i na innych stanowiskach jest uprawnione w świetle funkcjonujących w służbie więziennej kategorii zaszeregowania. W ocenie Sądu odzwierciedla ona bowiem kategorię jaką jest praca „o jednakowej wartości”. Innymi słowy, osoby zaszeregowane wyżej winny otrzymywać wyższe uposażenie (a są nim, w myśl przepisu 18 ³c § 1 k.p, wszystkie składniki wynagrodzenia, bez względu na ich nazwę i charakter, a także inne świadczenia związane z pracą, przyznawane pracownikom w formie pieniężnej lub w innej formie niż pieniężna). Zgodnie zaś z § 5 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 15.03.2022 r., na wysokość pobieranego przez f-sza dodatku służbowego (który w ocenie sądu postrzegać należy jako jeden składnik uposażenia, niezależnie od wadliwej konstrukcji rozporządzenia dzielącego go na część motywacyjną i modernizacyjną) wpływa prawidłowe wykonywanie obowiązków służbowych, w szczególności inicjatywa i samodzielność w realizacji zadań służbowych, terminowość i efektywność podejmowanych działań, posiadane kwalifikacje i umiejętności wykorzystywane na zajmowanym stanowisku, a także powierzenie nowych lub dodatkowych obowiązków służbowych lub wystąpienie innej istotnej zmiany warunków służby związanej ze zwiększeniem obowiązków, wymagającej zaangażowania funkcjonariusza w wykonywanie zadań służbowych. Wbrew twierdzeniu pozwanego (pismo z dnia 10.01.2023 r., k. 113) , z przepisów cytowanego rozporządzenia nie wynika, by wpływ na ten składnik uposażenia miało zajmowane stanowisko, aktualny stopień służbowy, ukończone szkolenie i długość stażu pracy w Służbie Więziennej. Powołany przez pozwanego § 4 ust. 5 rozporządzenia ustanawia jedynie minimum dodatku służbowego i odnosi się do ukończonego szkolenia i zdania egzaminu. Nie ma w nim mowy o zajmowanym stanowisku (to wpływa na wysokość uposażenia zasadniczego), bezpośrednio do stopnia (który wpływa również na dodatek za stopień) i długości stażu w Służbie Więziennej. Ten ostatni element obecnie nie ma wpływu na żaden ze stałych dodatków do uposażenia, skoro do dodatku za wysługę lat dolicza się również staż „cywilny”.

Pozwany nie wykazał zaś, by powódka tych wymogów nie spełniała, a dokumenty z akt osobowych świadczą o tym, iż posiada kwalifikacje i umiejętności na zajmowanym stanowisku

Niesporne w sprawie było to, że podwyżka uposażeń dla Służby Więziennej, która nastąpiła od dnia 1.01.2022 r., została zrealizowana w ten sposób, że f-sze, których dodatek za wysługę lat miał wzrosnąć wskutek doliczenia „stażu cywilnego” mieli odpowiednio zmniejszony dodatek służbowy w tzw. części modernizacyjnej. To w efekcie doprowadziło do sytuacji, że suma dodatku służbowego (składającego się z tzw. części motywacyjnej i modernizacyjnej) takich osób jest niższa niż f-szy u których nie doszło do wzrostu dodatku za wysługę lat.

Wobec tego, że w przypadku powódki dodatek stażowy wzrósł znacząco tj. do kwoty 1 073,00 zł (D. D. (1) jest f-szem AŚ od 2020 r., natomiast posada ponad 30-letni cywilny staż pracy), nie przyznano jej w ogóle podwyżki dodatku służbowego, utrzymując jedynie kwotę 100,00 zł wynikającą z tzw. części motywacyjnej.

D. D. (1) wykazała nie tylko, że na dzień realizacji podwyżki miała najniższy dodatek służbowy w swojej kategorii zaszeregowania (który znacząco odbiega od kwot 863,00 zł i 891,00 zł przyznanych f-szom z jej grupy- k. 114), ale że dodatek służbowy na wyższym niż ona poziomie otrzymują f-sze, którzy są zaszeregowani niżej tj. w grupie 2 i 3. Co więcej, łącznie uposażenie zasadnicze wraz z dodatkiem służbowym f-szy zaszeregowanych w 2 grupie tj. I. H. i D. W. na dzień podwyżki były wyższe od uposażenia powódki (3 164,00 zł) i wynosiły odpowiednio 3 327,00 zł i 3 790,00 zł. Dodać należy, że wprawdzie D. W. posiada wyższy od powódki stopień kaprala, jednak I. H. ma stopień szeregowego.

Na marginesie Sąd Rejonowy dodał, że powódka wykazała również inne efekty procesu podwyżki (które dotyczyły m.in. jej sytuacji), tj. że łącznie wzrost uposażenia znacznie przekroczył deklarowaną kwotę 624,00 zł. Jednakże przypomnieć należy (o czym była mowa wcześniej), że kwota 624,00 zł na którą wskazywała powódka i która pojawiła się w powołanym powyżej wspólnym komunikacie Ministerstwa Sprawiedliwości, Centralnego Zarządu Służby Więziennej oraz Związków Zawodowych z dnia 10.02.2022 r. oraz w mediach - nie miała odzwierciedlenia w znowelizowanych przepisach. Jedyna kwota, którą ustawodawca wprost powołał to 416,00 zł - jako górny pułap dodatku stażowego w części modernizacyjnej.

Wszystkie te okoliczności powódka wykazała nie tylko oświadczeniami f-szy, ale również pochodzącymi od pozwanego dokumentami w postaci pism ustalających wysokość ich uposażenia po podwyżce, która miała miejsce na początku 2022 r. Nie były one przez stroną pozwaną kwestionowane, a możliwość tego rodzaju różnic (bez wskazania szczegółów) potwierdził świadek R. D., który u pozwanego kieruje D. Kadr i zajmował się procesem realizacji podwyżki.

Wykazane przez powódkę konsekwencje w postaci różnicowania uposażeń, w oderwaniu od dotychczasowych zasad, zostały spowodowane poprzez zastosowanie działania arytmetycznego polegającego na tym, że najpierw przydzielano odpowiednią podwyżkę dodatku za wysługę lat z tytułu ustalonego na nowo stażu pracy – jeśli zaistniały do tego przesłanki. Następnie przyznawano podwyżkę dodatku za stopień, a w dalszej kolejności podwyżkę dodatku służbowego- w części „modernizacyjnej” (która stanowiła wyliczoną różnicę pomiędzy wzrostem dodatku za stopień i dodatku stażowego. Łącznie przyznawano kwotę podwyżki nie większą, niż 624 zł, chyba że z podwyżki dodatku za wysługę lat wynikała kwota wyższa (jak w przypadku D. D. (1)). Wówczas nie przydzielano żadnej kwoty do dodatku służbowego. Pracodawca, ustalając wysokość części „modernizacyjnej” dodatku, nie stosował żadnych kryteriów związanych z osobą pracownika lub wykonywaną przez niego pracą. Stosował wyłącznie wyliczenia matematyczne według powyższej metody.

Abstrahując od podstaw takiego ukształtowania uposażenia, Sąd I instancji wskazał, iż można postawić tezę, że w Areszcie Śledczym w Z. doszło do zróżnicowanie uposażeń, które cechowała co najmniej nierówność w zakresie wynagrodzenia. Możliwe jest nawet przyjęcie, że doszło do tego na skutek zastosowania niedozwolonego kryterium (tj. takiego, który uznane jest za naganne i społecznie nieakceptowalne dla ustawodawcy krajowego i unijnego), którym był nie tyle staż pracy, co staż pracy „w cywilu”, albowiem te osoby zostały potraktowane gorzej w zakresie składnika jakim jest dodatek służbowy.

Pomimo dokonania takich ustaleń tj. przyjęcia, że doszło do zróżnicowania uposażeń f-szy wykonujących podobną pracę lub pracę o podobnej wartości Sąd Rejonowy nie znalazł podstaw do zasądzenia odszkodowania o którym mowa w przepisie art. 18 ³d k.p. Okolicznością bezsporną, wręcz wprost przyznaną przez powódkę D. D. (1), było to, że kierujący Aresztem Śledczym w Z. dyrektor nie miał żadnej swobody w rozdysponowaniu środków przeznaczonych na podwyżki, a pochodzących z budżetu państwa. Sama powódka powoływała się na to, że włączenie podwyżki dodatku za wysługę lat (czyli wzrost tego dodatku dla części f-szy na podstawie ustawy o Służbie Więziennej) do podwyżki przewidzianej w ustawie modernizacyjnej i rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 15.03.2022 r. był spowodowany brakiem zapewnienia odpowiednich środków budżetowych (vide: m.in. pismo Ministra Finansów z dnia 4.03.2022 r). Stąd konstrukcja rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 15.03.2022 r. stanowiącego odpowiednik uzgodnień zawartych w pkt 3e porozumienia z dnia 10.02.2022 r.

Jak natomiast stwierdził Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 7.04.2011 r. (I PK 232/10), zgodnie z art. 18 ³b § 1 in fine k.p., nie stanowi naruszenia zasady równego traktowania sytuacja, w której pracodawca wykaże, że kierował się obiektywnymi powodami. W sprawie rozpoznawanej przez Sąd Najwyższy chodziło o sytuację, gdy problemem stało się porównanie zatrudnionego lekarza specjalisty z lekarzem rezydentem. Sedno leżało w tym, że ustalenie stawki wynagradzania zasadniczego lekarza rezydenta było poza uprawnieniami pracodawcy, a ponadto zostało regulowane ustawowo.

W ocenie Sądu I instancji, jest to analog333iczne do niniejszego stanu faktycznego. Przyczyną ustalenia powódce dodatku służbowego w kwocie niższej niż f-szom na podobnych stanowiskach było to, że wolą ustawodawcy, w tym samym czasie, doszło do wzrostu jego dodatku za wysługę lat. Akty prawne stanowiące podstawę naliczania uposażeń dla kadr Służby Więziennej oraz wytyczne kierowane przez przełożonych nakazywały modyfikację dodatku służbowego w części modernizacyjnej w zależności od naliczenia wysługi lat „na nowo”. Zmiana w zakresie zasad naliczania dodatku za staż pracy była zaś efektem nowelizacji ustawy o Służbie Więziennej, co z kolei stanowiło realizację dawno podnoszonego postulatu zrównania sytuacji służby więziennej z innymi służbami mundurowymi (por. m.in. pismo (...) z dnia 19.06.2022 r., k. 7 akt).

Innymi słowy, Areszt Śledczy w Z. nie miał żadnego wpływu nie tylko na sumę środków pieniężnych, ale również zasad wg których nastąpić miało ich wydatkowanie. Jak wynikało z załączonych przez pozwanego wiadomości e-mail oraz zeznań świadka R. D., proces ten odbył się we wszystkich jednostkach w ten sam sposób, a odpowiedzialne służby kadrowe otrzymały szczegółowe wytyczne jak go przeprowadzić (łącznie z przykładowym sposobem wyliczania należnych składników uposażenia).

W ocenie Sądu Rejonowego, brak możliwości innego podziału środków skutkuje przyjęciem tezy, że pozwany nie odpowiada za skutek w postaci ukształtowania uposażenia powódki (zwłaszcza w części stanowiącej jego dodatek służbowy) w sposób niekorzystny wobec f-szy wykonujących podobną pracę lub pracę o podobnej wartości.
To zaś uznać należało za względy obiektywne, o których mowa w powołanym przepisie art. 18 ³b § 1 k.p. Jest to swoisty kontratyp wyłączający bezprawność. Przesądzenie tej kwestii miało więc wpływ również na brak podstawy prawnej do zasądzenia wynagrodzenia w oparciu o przepis art. 18§3 k.p.

Żądanie pozwu podlegało również ocenie w kontekście przepisów K. Cywilnego, albowiem powódka wnosiła - na wypadek nieuwzględnienia omówionych powyżej roszczeń- o zasądzenie odszkodowania za rzeczywistą stratę jaką poniosła na skutek podwyżki. Warto w tym miejscu podkreślić, że w ocenie sądu orzekającego, ta podstawa prawna winna być stosowana również w przypadku dochodzenia roszczeń związanych z tzw. zwykłą nierównością w zatrudnieniu tj. gdy brak kryterium dyskryminującego (tak: powołany powyżej wyrok Sądu Najwyższego z 19.11.2020 r. II PK 239/18).

Jak stanowi zaś przepis art. 471 k.c., dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

Jak wskazano powyżej, pozwany Areszt Śledczy w Z. nie miał wpływu na ukształtowanie uposażenia powódki, albowiem zasady jego naliczenia oraz przyznane środki pieniężne wynikały z decyzji ustawodawcy. Z tej przyczyny nie może ponosić odpowiedzialności za powstałą niewątpliwie szkodę.

Sąd Rejonowy nie miał wątpliwości co do istnienia po stronie pozwanej legitymacji biernej w niniejszej sprawie, albowiem w sprawach tego rodzaju zdolność sądowa przysługuje, zgodnie z art. 67 § 2 k.p.c., Skarbowi Państwa reprezentowanemu przez organ jednostki organizacyjnej, z której działalnością wiąże się dochodzone roszczenie, lub organ jednostki nadrzędnej (por. uchwała Sądu Najwyższego z 13.08.2013 r., sygn. akt III PZP 5/13).

Jednocześnie podzielił powołany w odpowiedzi na pozew argument, że realizacja podwyżki uposażenia powódki od dnia 1.01.2022 r. nastąpiła na podstawie powszechnie obowiązujących przepisów prawnych, w tym w szczególności rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 15.03.2022 r. oraz uzasadnienia do w/w rozporządzenia, które przewidywało (wbrew oczekiwaniu powódki i innych f-szy w podobnej sytuacji), że podwyżka ta obejmie trzy komponenty tj. dodatek za wysługę lat, dodatek za stopień oraz dodatek służbowy. Proces ten odbył się w jednakowy sposób we wszystkich jednostkach penitencjarnych w kraju wedle wytycznych przekazanych przez Centralny Zarząd Służby Więziennej i był monitorowany co do zgodności z nimi (co wynikało z załączonych wiadomości e-mail). Pozwany nie miał możliwości przeprowadzenia go w inny sposób, co przyznała sama powódka. To zaś wyłącza jego odpowiedzialność za powstałą szkodę.

Z tej przyczyny również roszczenie odszkodowawcze zgłoszone przez powódkę nie zasługiwało na uwzględnienie.

Mając powyższe na względzie, Sąd Rejonowy oddalił powództwo.

Natomiast podstawę prawną orzeczenia o kosztach stanowił art. 102 k.p.c. Orzekając w tym przedmiocie, Sąd Rejonowy miał na względzie przede wszystkim charakter roszczenia, opartego na zarzutach dotyczących niejasno sformułowanych przepisów oraz ukształtowania wysokości uposażenia f-szy w sposób różnicujący, bez czytelnych kryteriów.

Apelację od powyższego wyroku Sądu Rejonowego złożyła powódka, zaskarżając ten wyrok w całości i zarzucając mu:

1. naruszenie przepisów prawa materialnego:

- tj. art 32 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej w zw. Z art 64 ust. 1 i 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej w zw. z art. 1 Protokołu nr 1 do Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności w zw. z art. 14 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności w zw. Z art. 18 ^3a § 1 i art. 18 ^3c § 1 Kodeksu Pracy, polegające na nieuzasadnionym, dyskryminującym zróżnicowaniu uprawnień powódki o charakterze majątkowym wynikających ze stosunku służbowego i przyznaniu w zaniżonej wysokości dodatku służbowego w części „modernizacyjnej”, w stosunku do funkcjonariuszy, którzy nie posiadają okresów zatrudnienia równorzędnych do okresów służby tzw. „okresów cywilnych” w sposób naruszający zasadę równości wobec prawa;

- tj. art 31 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej w zw. z art. 1 Protokołu nr 1 do Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności w zw. z art. 14 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności polegające na naruszeniu osobistych praw majątkowych powódki i prawa do poszanowania mienia, które podlegają równej dla wszystkich ochronie – to jest nieproporcjonalnego naruszenia prawa powódki do uposażenia za pełnioną służbę spowodowanego pośrednią dyskryminacją płacową ze względu na „cywilny staż pracy”;

2. naruszenie przepisów prawa procesowego, tj. art. 45 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej w zw. z art. 6 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności w zw. z art. 178 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej w zw. z art. 8 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, a także art. 92 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, polegające na zlekceważeniu wniosku powódki o dokonanie kontroli zgodności przepisów rozporządzenia w sprawie dodatków o charakterze stałym do uposażenia funkcjonariuszy SW, a w szczególności § 6 i § 9 tegoż rozporządzenia zarówno z przepisami Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, jak i Kodeksu Pracy i ustawy o ustanowieniu „Programu modernizacji Policji, Straży Granicznej, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Ochrony Państwa w latach 2022-2025”, o ustanowieniu „Programu modernizacji Służby Więziennej w latach 2022-2025” oraz z przepisami prawa międzynarodowego – czym naruszono prawo powódki do rzetelnego i sprawiedliwego procesu, a także rzetelnej procedury sądowej;

3. naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 233 k.p.c. poprzez dowolną ocenę materiału dowodowego, dokonaną w sposób wybiórczy, a częściowo nawet nielogiczny i sprzeczny z doświadczeniem życiowym z negatywnymi konsekwencjami dla powódki poprzez:

a) pominięcie w szczególności treści zawartych w materiale dowodowym:

- Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 18.03.2022r. w sprawie wielokrotności kwoty bazowej, stanowiącej przeciętne uposażenie funkcjonariuszy Służby Więziennej i uzasadnieniu tego aktu prawnego jako wykonującego zarówno ustawę budżetową, jak i modernizacyjną i przedstawionego jako dowód na okoliczność kwoty 624 zł, tj. należnej powódce comiesięcznej podwyżki uposażenia w roku 2022,

- uzasadnienia do projektów rozporządzeń w sprawie wielokrotności kwoty bazowej w innych służbach mundurowych, co wskazywało na analogię postępowania przy podwyżce i potwierdzało prawidłowość stawianych przez powódkę tez i dochodzonej kwoty podwyżki;

b) uznanie, że podwyżka uposażeń nastąpiła na podstawie obowiązujących przepisów prawa, w tym w szczególności Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 15.03.2022 r. - nie wskazując konkretnie przepisów mających wpływ na ustalenie wysokości comiesięcznej podwyżki, która dla wszystkich funkcjonariuszy służb objętych ustawą modernizacyjną wynikała z zapisów ustawy budżetowej i właśnie ustawy modernizacyjnej i we wszystkich służbach realizacja jej możliwa była w oparciu o zmianę wskaźnika wielokrotności bazowej i nie mogła być wyższa niż 624 zł miesięcznie, a co za tym idzie, dodatek za wysługę lat w SW nie mógł być jej składnikiem bo takie rozwiązanie powodowałoby przekroczenie zabezpieczonej ustawami kwoty na jej realizację (np. funkcjonariusze SW D., K., W.) i naruszenie dyscypliny finansów publicznych w rozumieniu ustawy. Areszt Śledczy jako jednostka budżetowa Skarbu Państwa nie może dowolnie kształtować polityki kadrowej i budżetowej, a jego działania zawsze muszą wynikać z przepisów prawa i w oparciu o ustalony plan finansowy;

4. błędne dokonanie ustaleń faktycznych poprzez:

- uznanie, że podwyżka uposażeń funkcjonariuszy Służby Więziennej została zrealizowana w oparciu o postanowienia art. 9 pkt 9 ustawy modernizacyjnej, albowiem ta wynikała z realizacji postanowień zawartych w art. 9 pkt 8 przywoływanej ustawy, zgodnie z którym wzmocnienie systemu motywacyjnego uposażeń funkcjonariuszy Służby Więziennej jest realizowane przez podwyższenie wskaźnika wielokrotności kwoty bazowej, stanowiącej przeciętne uposażenie funkcjonariuszy Służby Więziennej – co ma kluczowe znaczenie dla wydanego wyroku i wskazuje z jakich przepisów ustawowych wynika gwarantowana kwota podwyżki i jaki cel miała osiągnąć podwyżka. Art. 9 pkt 9 ustawy modernizacyjnej dotyczy wyłącznie wzrostu wynagrodzeń pracowników cywilnych Służby Więziennej i nie ma zastosowania do uposażeń funkcjonariuszy,

- uznanie, iż pracodawcą powódki jest Dyrektor Aresztu Śledczego w Z., podczas gdy faktycznie jest nim Skarb Państwa, z którym łączy powódkę stosunek administracyjnoprawny – co w światle wydanego uzasadnienia zasadniczo wpłynęło na treść wydanego wyroku. Dodatkowe określenie w pozwie (jako statio fisci) jednostki organizacyjnej Państwa nie wpływa na zmianę osoby pozwanego, którym zawsze pozostaje Skarb Państwa. Dyrektor Aresztu Śledczego nie jest pracodawcą w rozumieniu art. 3 Kodeksu Pracy, nie ma samodzielności w zakresie kształtowania stosunku służbowego funkcjonariuszy i na tej podstawie należy uznać, że zdolność sądowa przysługuje zgodnie z art. 67 § 2 k.p.c., Skarbowi Państwa reprezentowanemu przez organ jednostki organizacyjnej, z której działalnością wiąże się dochodzone roszczenie. Jest to stanowisko Sądu Najwyższego zawarte w uchwałach sygn. akt III PZP 7/16 z dnia 22 września 2016 r. oraz III PZP 4/13 z dnia 13 sierpnia 2013r., a także III PZP 5/13 z dnia 13 sierpnia 2013r.,

- uznanie, że brak możliwości innego podziału środków finansowych przez pracodawcę skutkuje przyjęciem tezy, że pozwany nie odpowiada za skutek w postaci ukształtowania uposażenia powódki (zwłaszcza w części stanowiącej dodatek służbowy) w sposób niekorzystny wobec funkcjonariuszy wykonujących podobną pracę lub pracę o podobnej wartości, albowiem pozwany Skarb Państwa w oparciu o posiadane środki finansowe i obowiązujące przepisy nie był w stanie zrealizować podwyżki uposażeń w inny sposób. Zarówno w ocenie powódki, jak i ocenie Sądu Najwyższego, ograniczona ilość środków finansowych nie wyłącza odpowiedzialności pozwanego, albowiem gdyby się z tym zgodzić, to wypłata wszelkich świadczeń mogłaby nie zostać nigdy zrealizowana lub odsunięta na dowolnie długi czas, a podwyżkę w oparciu o treść obowiązujących przepisów i dostępne środki można było zrealizować bez powodowania dyskryminacji przynajmniej na 2 sposoby,

- uznanie, iż wysokość podwyżki uposażeń funkcjonariuszy Służby Więziennej w 2022r. i dochodzona wysokość świadczenia w postaci dodatku służbowego w części modernizacyjnej stanowiąca jej składnik wynika z obietnic zawartych w komunikacie podpisanym przez kierownictwo Służby Więziennej i związki zawodowe, podczas gdy kwota podwyżki uposażeń, tj. 624 zł miesięcznie na etat wynika wprost z przepisów prawa – Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 18.03.2022r. w sprawie wielokrotności kwoty bazowej, stanowiącej przeciętne uposażenie funkcjonariuszy Służby Więziennej, które wykonywało ustawę modernizacyjną i ustawę budżetową,

- uznanie, iż strona społeczna, tj. związki zawodowe uznały proponowany sposób realizacji podwyżki uposażeń w 2022r. - gdy te cały czas prezentowały odmienne stanowisko co do składników i sposobu realizacji podwyżki,

- uznanie, że podwyżka uposażeń została zrealizowana zgodnie z przepisami prawa bez zbadania kontekstu konstytucyjności przepisów rozporządzenia w sprawie dodatków o charakterze stałym do uposażenia zasadniczego funkcjonariuszy Służby Więziennej, mimo iż taką potrzebę wyraźnie wskazywała powódka, dostrzegając fundamentalne znaczenie tego aspektu, a sam Sąd w wydanym wyroku dostrzegł, że realizując podwyżkę uposażenia powódki w oparciu o przepisy tegoż rozporządzenia zastosowano niedozwolone kryterium (staż pracy w cywilu) – kryterium społecznie nieakceptowalne dla ustawodawcy krajowego, jak i unijnego. Tym samym Sąd uznał za legalne naruszanie tych przepisów aktem prawnym hierarchicznie niższym (rozporządzeniem) i wydanym z przekroczeniem uprawnień ustawowych i stwierdził, iż może ono negatywnie kształtować uposażenie powódki wbrew postanowieniom zawartym w ustawie modernizacyjnej, budżetowej oraz ustawie o Służbie Więziennej, a także Konstytucji RP i przepisom prawa międzynarodowego,

- uznanie, ze dłużnikiem i pozwanym jest Areszt Śledczy w Z., podczas gdy faktycznie jest nim Skarb Państwa, z którym powódkę łączy stosunek administracyjny.

W oparciu o powyższe zarzuty, strona powodowa wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku w całości poprzez:

- zmianę decyzji Dyrektora Aresztu Śledczego w Z. z dnia 28.03.2022r. i ustalenie powódce od dnia 01.01.2022r. dodatku służbowego w punkcie 4b w comiesięcznej wysokości 416,00 zł i wypłaty zaniżonego uposażenia zgodnie z wytoczonym powództwem;

- przyznanie odszkodowania za dyskryminację w wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę zgodnie z wytoczonym powództwem,

ewentualnie

- przyznanie odszkodowania w wysokości realnej poniesionej straty zgodnie z wytoczonym powództwem;

lub:

- uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

Ponadto, powódka wniosła o nieobciążanie jej kosztami procesu (w szczególności zastępstwa procesowego pozwanego) w przypadku wydania niekorzystnego rozstrzygnięcia.

W uzasadnieniu apelacji znalazło się rozwinięcie powyższych zarzutów.

W odpowiedzi na apelację, strona pozwana wniosła o oddalenie apelacji powódki w całości oraz zasądzenie od powódki na jej rzecz kosztów postepowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu strona pozwana wywodziła, iż apelacja wniesiona przez powódkę nie zasługuje na uwzględnienie, wyjaśniając przy tym, dlaczego uznaje zarzuty apelacji za chybione.

W piśmie z dnia 29.05.2023 r. powódka wskazała, że wartość przedmiotu zaskarżenia kształtuje się następująco – razem 8.482 zł, w tym:

- 4.992 zł tj. 416 zł x 12 miesięcy (wysokość zaniżonego przez pracodawcę uposażenia w skali 1 roku w części stanowiącej „dodatek modernizacyjny”),

- 3.490 zł odszkodowanie za dyskryminację w wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę.

W uzupełnieniu apelacji powódka dodatkowo zarzuciła:

- naruszenie prawa materialnego tj. art. 67 § 2 kpc w zw. z art. 476 § 1 ust. 2 kpc i art. 220 ustawy o SW poprzez uznanie, że dochodzone roszczenie stanowi roszczenie ze stosunku pracy, a dyrektor Aresztu Śledczego czy też Areszt Śledczy jest jej pracodawcą,

- naruszenie prawa materialnego tj. art. 1 ust. 2 ustawy budżetowej na rok 2022 r. oraz art. 10 ust. 5 ustawy o ustanowieniu programu modernizacji Policji, Straży Granicznej, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Ochrony Państwa w latach 2022-2025, o ustanowieniu programu modernizacji Służby Więziennej w latach 2022-2025 w związku z § 1 i § 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 18.03.2022 r. w sprawie wielokrotności kwoty bazowej stanowiącej przeciętne uposażenie funkcjonariuszy SW, które wskazują na obowiązek realizacji podwyżki uposażeń w kwocie 624 zł miesięcznie dla funkcjonariuszy SW.

W uzasadnieniu pisma znalazło się rozwinięcie zarzutów. W szczególności powódka wywodziła, że celem ustawodawcy było zwiększenie atrakcyjności SW i zrównanie praw tych funkcjonariuszy z pozostałymi służbami mundurowymi. Uznanie, ze Skarb Państwa miał prawo zmniejszyć podwyżkę wskutek zmiany zasad naliczenia wysługi lat jest sprzeczne z ideą wprowadzanych zmian tj. zwiększeniem atrakcyjności pobieranego uposażenia i służby SW, a także niezgodne z zapisami ustawy modernizacyjnej i budżetowej, które jasno określa cel wydatkowanych środków tj. podwyżkę.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja strony powodowej okazała się niezasadna.

W pierwszej kolejności należy podnieść, że w uzasadnieniu orzeczenia, Sąd I instancji dokonał prawidłowego ustalenia stanu faktycznego sprawy oraz przeprowadził wywód wskazujący na motywy, którymi kierował się wydając zaskarżone orzeczenie. Sąd Rejonowy na podstawie zebranego w sprawie materiału dowodowego, bez przekroczenia granic określonych treścią art. 233 § 1 k.p.c. trafnie określił prawne konsekwencje poczynionych ustaleń.

W ocenie Sądu Okręgowego, Sąd Rejonowy logicznie uzasadnił swoje stanowisko i nie naruszył przy tym przepisów prawa procesowego. W związku z tym, wobec pełnej aprobaty dla ustaleń faktycznych poczynionych przez Sąd Rejonowy i oddalenia apelacji na podstawie materiału dowodowego zebranego w postępowaniu pierwszoinstancyjnym, nie zachodzi potrzeba powtarzania tychże ustaleń (por. wyroki SN z 14.02.2013 r., sygn. II CSK 292/12, z 24.02.2021 r., sygn. akt III USKP 33/21).

Ocena prawna zawarta w rozstrzygnięciu Sądu I instancji obejmująca dokonaną przez ten Sąd wykładnię zastosowanych przepisów prawa materialnego nie budzi żadnych zastrzeżeń Sądu Okręgowego.

Biorąc nadto pod uwagę, iż kontrola instancyjna nie dała podstaw do stwierdzenia nieważności w sprawie, dalszy zakres kognicji sądu odwoławczego wyznaczała treść orzeczenia oraz zarzutów podniesionych w apelacji. W ocenie Sądu Okręgowego, zarzuty te okazały się bezzasadne, a tym samym niewątpliwie nie mogły stanowić podstawy do zmiany zaskarżonego orzeczenia. Podnieść w tym miejscu należy, iż w żaden sposób nie podważają one prawidłowości rozstrzygnięcia Sądu I instancji.

W apelacji wniesionej przez stronę powodową zarzucono m.in. naruszenie art. 233 § 1 k.p.c., zgodnie z którym sąd ocenia wiarogodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału.

W orzecznictwie nie budzi wątpliwości, że dla skuteczności zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. nie można poprzestać na stwierdzeniu, że dokonane ustalenia faktyczne są wadliwe, odnosząc się do stanu faktycznego, który w przekonaniu skarżącego odpowiada rzeczywistości. Niezbędne jest wskazanie przyczyn, które dyskwalifikują postępowanie sądu w zakresie ustaleń. Skarżący powinien zwłaszcza wskazać, jakie kryteria oceny zostały naruszone przez sąd przy analizie konkretnych dowodów, uznając brak ich wiarygodności i mocy dowodowej lub niesłuszne im taką moc przyznając (wyrok SA w Krakowie z 29.12.2021 r., sygn. akt I ACa 494/20).

W ocenie Sądu Okręgowego, strona apelująca nie spełniła tych wymogów, a zarzuty błędnych ustaleń faktycznych stanowią jedynie polemikę z prawidłowymi ustaleniami Sądu I instancji. Ponadto, w odniesieniu do zarzutu obrazy przepisów postępowania, tj. art. 233 § 1 k.p.c. przyjmuje się, że jeżeli z określonego materiału dowodowego Sąd wyprowadza wnioski logiczne, poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to jego ocena nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów i musi się ostać, choćby w równym stopniu, na podstawie tego materiału dowodowego, dawały się wysnuć wnioski odmienne (tak: m.in. wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 15.01.2015r., III AUa 529/14). Natomiast zarzucając naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. strona winna wskazać na czym polegały błędy w logicznym rozumowaniu Sądu, względnie sprzeczności z zasadami doświadczenia życiowego, czy niespójności. Nie wystarczy natomiast przedstawienie własnej oceny dowodów i wniosków z nich wynikających, stanowiących alternatywną wersję stanu faktycznego (tak: wyrok SA w Warszawie z dnia 21.06.2022 r., VI ACa 281/21).

Dlatego też nie sposób zgodzić się z twierdzeniem powódki, jakoby uzasadnienie Sądu I instancji pominęło jakiekolwiek dowody. Sąd Rejonowy w swoim rozstrzygnięciu uwzględnił bowiem wszystkie z przeprowadzonych w toku postępowania dowodów, które to były zgłaszane przez strony. Ponadto, żadna ze stron nie kwestionowała wówczas jakichkolwiek dowodów zgromadzonych w sprawie. Co więcej, jak zasadnie wskazano w odpowiedzi na apelację, Sąd nie miał możliwości oceny dowodów, których nie przeprowadził w toku postępowania w związku z brakiem właściwych wniosków dowodowych ze strony powódki. Zgodnie z art. 232 k.p.c., strony są obowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne. Natomiast strona, która nie przytoczyła wystarczających dowodów na poparcie swych twierdzeń, ponosi ryzyko niekorzystnego dla siebie rozstrzygnięcia, o ile ciężar dowodu co do tych okoliczności na niej spoczywał (wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z 18 stycznia 2012 r„ I ACa 1320/2011).

Uzasadnienie zaskarżonego wyroku w pełni odzwierciedla motywy, którymi kierował się Sąd I instancji wydając zaskarżone orzeczenie. Przede wszystkim, Sąd I instancji zasadnie stwierdził, iż przepisy ustawy modernizacyjnej oraz rozporządzenia wykonawczego do art. 58 ust. 3 ustawy o Służbie Więziennej nie określają w żadnym razie, ażeby powódka miała otrzymać świadczenie w wysokości konkretnie 624 zł.

Przepis § 9 rozporządzenia z dnia 15.03.2022r. określa, iż w przypadku ustalenia wysokości dodatku za wysługę lat w trybie określonym w § 2 ust. 2 dodatek służbowy ulega odpowiedniemu obniżeniu z części określonej w § 6 pkt 2. Ponadto, § 6 ww. rozporządzenia stanowi, że dodatek służbowy może składać się z części ustalonej zgodnie z zasadami realizacji podwyżki uposażeń funkcjonariuszy od 1 stycznia 2022 r., której wysokość nie może przekroczyć kwoty 416 zł. Wobec okoliczności, iż dodatek stażowy powódki wzrósł o 1 073 zł – powódka nie otrzymała podwyżki dodatku służbowego (w części modernizacyjnej), utrzymano jedynie kwotę 100,00 zł wynikającą z tzw. części motywacyjnej.

Nie można zgodzić się ze stanowiskiem apelującej, jakoby Sąd I instancji błędnie ocenił materiał dowodowy uznając, że podwyżka uposażeń nastąpiła na podstawie obowiązujących przepisów prawa w tym w szczególności Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 15.03.2022r. – nie wskazując przy tym konkretnie przepisów mających wpływ na ustalenie wysokości comiesięcznej podwyżki. Sąd I instancji szczegółowo bowiem wskazał i omówił wszystkie przepisy mające zastosowanie w niniejszej sprawie, w szczególności wskazał mechanizmy działania spornego rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 15.03.2022r. Sąd zasadnie przy tym zaznaczył, iż zapis zawarty w § 6 nie przyznaje powódce żadnych konkretnych roszczeń. Natomiast § 9 rozporządzenia należy zinterpretować w ten sposób, że podwyżka dodatku za wysługę lat winna „konsumować” część dodatku służbowego.

Skarżąca zasadnie wskazała przy tym, iż działania Aresztu Śledczego jako jednostki budżetowej Skarbu Państwa zawsze muszą wynikać z przepisów prawa.
Sąd Okręgowy wskazuje, iż właśnie tak w niniejszej sprawie było, albowiem kwota spornego świadczenia mieści się w granicach wyznaczonych przez powyższe przepisy, które stanowią jedyną podstawę prawną dla oceny zasadności roszczenia powódki. Ponadto, wszystkie składniki uposażenia w konkretnych wysokościach zostały ustalone właśnie tak, jak przewidują to przepisy obowiązującego prawa.

Przepisy te, nie dawały żadnej podstawy do stwierdzenia, iż powódce należny jest dodatek służbowy w kwocie 416 zł. Nie wynika to z żadnego zapisu prawnego.

Co istotne, jak słusznie wskazał przy tym Sąd I instancji, sąd pracy co do zasady nie może inaczej określić kwoty wynagrodzenia za pracę, w sytuacji gdy wynagrodzenie to mieści się w granicach określonych w przepisach prawa pracy, a przede wszystkim w umowie o pracę.

Powódka zarzucała, iż jej uprawnienia o charakterze majątkowym ze stosunku służbowego uległy dyskryminującemu zróżnicowaniu, tj. pośredniej dyskryminacji płacowej ze względu na „staż cywilny”. Powoływała się przy tym na naruszenie przepisów Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz przepisów Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności.

Co prawda, podwyżka uposażeń dla funkcjonariuszy Służby Więziennej przyczyniła się do sytuacji, iż doliczenie „stażu cywilnego” spowodowało tym samym zmniejszenie wysokości dodatku służbowego w tzw. części modernizacyjnej oraz to, że funkcjonariusze, którym nie doliczono tego stażu otrzymali dodatek w większej kwocie, to jednak kierujący Aresztem Śledczym Dyrektor nie posiadał żadnej dowolności w zakresie rozdysponowaniu środków przeznaczonych na podwyżki, a które to środki pochodziły z budżetu państwa. Sytuacja zróżnicowania uposażeń wynikła bowiem z obiektywnych przyczyn, na które Dyrektor Aresztu Śledczego nie miał żadnego wpływu, a wszystko przebiegało w granicach obowiązującego prawa. Sąd Rejonowy szczegółowo wyjaśnił przy tym, na czym konkretnie polegało zastosowanie działania arytmetycznego, które stosowano przy przyznawaniu podwyżek. Opisany przez Sąd sposób działania był podyktowany brzmieniem przepisów mających zastosowanie w tejże kwestii, a nie indywidualną oceną, czy też innymi przesłankami pozaustawowymi.

Dyskryminacja w sferze zatrudnienia rozumiana jest jako bezprawne pozbawienie lub ograniczenie praw wynikających ze stosunku pracy albo nierównomierne traktowanie pracowników ze względu na wymienione w przepisie (art. 11 ³ k.p.) kryteria dyskryminacyjne, a także przyznawanie z tych względów niektórym pracownikom mniejszych praw niż te, z których korzystają inni pracownicy, znajdujący się w takiej samej sytuacji faktycznej i prawnej. Nie narusza jednak zasady równości usprawiedliwione i racjonalne zróżnicowanie (dyferencjacja) sytuacji prawnej podmiotów ze względu na różniącą je cechę istotną, relewantną. Dlatego nie stanowi dyskryminacji z art. 11 ³ k.p. nierówność niepodyktowana przyczynami uznanymi za dyskryminujące, nawet jeżeli pracodawcy, można przypisać naruszenie zasady równego traktowania (art. 11 ² k.p.) (por. wyrok SA w Łodzi z 28.08.2020 r., III APa 7/20).

Areszt Śledczy bowiem nie miał żadnej możliwości, aby wpłynąć na wydatkowanie środków pieniężnych przeznaczonych na podwyżki, a tym samym na ukształtowanie uposażenia powódki. Co więcej, we wszystkich pozostałych jednostkach na terenie kraju, proces ten odbywał się w dokładnie tak sam sposób.

We wniesionym środku zaskarżenia strona powodowa ponosiła również, że Sąd I instancji rzekomo uznał, iż pracodawcą apelującego jest Dyrektor Aresztu Śledczego w Z., wskazując przy tym, iż faktycznie jest nim Skarb Państwa.

Jednakże odnosząc się do powyższego, należy zaznaczyć, iż Sąd I instancji w wyroku i w treści jego uzasadnienia nie stwierdził, ażeby pracodawcą powódki był bezpośrednio Dyrektor Aresztu Śledczego, a jedynie zasadnie wskazał, iż w sprawach tego rodzaju zdolność sądowa przysługuje, zgodnie z art. 67 § 2 k.p.c., Skarbowi Państwa reprezentowanemu przez organ jednostki organizacyjnej, z której działalnością wiąże się dochodzone roszczenie, lub organ jednostki nadrzędnej (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 13.08.2013 r., sygn. akt III PZP 5/13). Powyższe ma znaczenie dla przedmiotowej sprawy, ponieważ pracodawcą powódki nie jest stricte Skarb Państwa jako osoba prawna, ale jednostka organizacyjna, której obowiązujące przepisy przyznają zdolność zatrudniania pracowników we własnym imieniu. Natomiast Dyrektor pełni jedynie funkcję zarządzającą oraz reprezentatywną w tejże jednostce.

Co istotne, co również podkreślił na wstępie uzasadnienia Sąd Rejonowy, spór w przedmiotowej sprawie od początku sprowadzał się jedynie do oceny prawnej, natomiast stan faktyczny do końca postępowania przed Sądem I instancji pozostawał bezsporny. Tym bardziej, w świetle powyższego, zarzuty powódki dotyczące dokonania przez Sąd I instancji błędnych ustaleń faktycznych są niezasadne. Aż do zamknięcia rozprawy w postępowaniu przed Sądem Rejonowym, powódka nie zgłaszała żadnych zastrzeżeń na tymże tle.

Apelująca zarzuciła przy tym również błędne uznanie przez Sąd Rejonowy, iż strona społeczna, tj. związki zawodowe uznały proponowany sposób realizacji podwyżki uposażeń w 2022r., gdy te cały czas prezentowały odmienne stanowisko. W kontekście powyższego, należy jednakże wskazać, iż okoliczność ta pozostaje bez wpływu na rozstrzygnięcie przedmiotowej sprawy, albowiem co prawda związki zawodowe wykonują swoje ustawowe zadania w zakresie ochrony praw, interesów zawodowych i socjalnych w formie współdziałania w procesie stanowienia aktów prawnych i w formie obrony interesów indywidualnych pracowników (por. wyrok WSA w Kielcach z 4.10.2012 r., II SA/Ke 551/12), to jednak Sąd nie może orzekać w oparciu o ich opinię wyrażoną na dany temat, Sąd działa bowiem w granicach i na podstawie aktów powszechnie obowiązujących.

Tak samo na podstawie powszechnie obowiązujących aktów prawnych została dokonana realizacja podwyżki uposażenia powódki od dnia 01.01.2022r., w tym w szczególności na podstawie Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 15.03.2022r. w sprawie dodatków o charakterze stałym do uposażenia zasadniczego funkcjonariuszy Służby Więziennej, a także uzasadnienia do tegoż rozporządzenia. Jednocześnie należy zwrócić uwagę na cel zmiany przepisów o dodatku stażowym poprzez wliczenie do jego wysokości okresów pracy poza służbą. Celem tym było wyrównanie sytuacji funkcjonariuszy służby więziennej poprzez ujednolicenie zasad przyznawania dodatku za wysługę lat poprzez wliczenie do niego okresów pracy „w cywilu”.

W konsekwencji znajduje tu zastosowanie art. 18 § 3 kp, który stanowi, że nie stanowią naruszenia zasady równego traktowania w zatrudnieniu działania podejmowane przez określony czas, zmierzające do wyrównywania szans wszystkich lub znacznej liczby pracowników wyróżnionych z jednej lub kilku przyczyn określonych w art., 18(3a) § 1 przez zmniejszenie na korzyść takich pracowników faktycznych nierówności, w zakresie określonym w tym przepisie.

Jak już wspomniano wyżej, Sąd Rejonowy precyzyjnie omówił w treści uzasadnienia do zaskarżonego wyroku, zasady realizacji przedmiotowej podwyżki uposażeń funkcjonariuszy. Natomiast ta składała się z trzech poszczególnych składników, tj. dodatku za wysługę lat, dodatku za stopień służbowy oraz dodatku służbowego. Sporny dodatek służbowy, jak określono w § 6 pkt 2 ww. rozporządzenia z dnia 15.03.2022r. nie może przekroczyć 416 zł – jest to górna granica kwoty, określona przez ustawodawcę, co nie znaczy, iż właśnie taka kwota powinna zostać automatycznie przyznana powódce. W sposób prawidłowy wyliczona została przysługująca powódce podwyżka, w oparciu o obowiązujące przepisy prawa, a co najistotniejsze wobec każdego zastosowano taką samą metodologię przeliczeń (normy oraz wskaźniki), w zależności od tego czy ktoś posiadał „cywilny staż”, czy też nie. Ponadto, Dyrektor Aresztu Śledczego w Z. ustalając wynagrodzenie powódki był obowiązany zastosować obowiązujące przepisy oraz wytyczne i polecenia swoich przełożonych.

Reasumując, zarzuty stawiane w apelacji stanowią jedynie polemikę z ustaleniami poczynionymi przez Sąd I instancji. Wszystkie fakty oraz zważenia prowadzą do wniosku, że stan faktyczny został przez Sąd I instancji ustalony prawidłowo, a zarzuty podniesione przez powódkę pozostają nietrafne.

Mając powyższe na względzie, na podstawie art. 385 k.p.c., Sąd orzekł jak w punkcie I sentencji wyroku.

O kosztach zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym (pkt II) orzeczono na podstawie art., 102 k.p.c. Orzekając o kosztach Sąd Okręgowy odstępując od obciążenia powódki kosztami w pełni podzielił stanowisko Sądu Rejonowego w tym zakresie, iż mogła mieć ona usprawiedliwione przekonanie o zasadności wniesionego powództwa, z uwagi na niejasno sformułowane przepisy oraz ukształtowanie w sposób różnicujący wysokość uposażenia funkcjonariuszy.

sędzia Hanna Rawska sędzia Małgorzata Olichwiruk sędzia Rafał Skrzypczak