Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Zielonej Górze

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 12.01.2021 r., znak: (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. z urzędu ponownie ustalił B. W. wysokość emerytury, przyznanej na podstawie art. 24 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych od 14.04.2013 r., tj. od dnia, od którego byłaby podjęta wypłata emerytury.

W decyzji wskazano, że podstawa obliczenia emerytury nie podlega pomniejszeniu o kwoty pobranych wcześniej emerytur.

Podstawa obliczenia emerytury wynosi 591 133,20 zł (435 541,26 zł + 155 591,94 zł). Wysokość emerytury od 14.04.2013 r. wynosi 2 322,72 zł.

Przy ustalaniu wysokości emerytury Zakład uwzględnił wszystkie zmiany w wysokości świadczenia, jakie miały miejsce od dnia jej przyznania do dnia 31.12.2020 r., w tym zmiany wynikające z waloryzacji, jakimi emerytura była objęta oraz zmiany wynikające z załatwienia zgłoszonych wniosków.

Wysokość emerytury od 01.01.2021 r. wyniosła 2 748,25 zł. Emerytura ustalona w niniejszej decyzji nadal jest świadczeniem mniej korzystnym od dotychczas pobieranej wcześniejszej emerytury, przyznanej decyzją z dnia 20.08.2008 r., wobec czego Zakład będzie kontynuował wypłatę tej emerytury wcześniejszej.

Odwołanie od powyższej decyzji wniosła B. W., zaskarżając ją w całości, formułując następujące zarzuty:

1. naruszenie przepisów art. 25 ust. 1 i art. 26 ust. 1 ustawy emerytalnej poprzez ich niewłaściwe zastosowanie polegające na przyjęciu, że ubezpieczona przeszła na emeryturę w rozumieniu art. 26 ust. 1 ustawy w 2013 r., choć stało się to dopiero w dniu 12.01.2021 r., co miało wpływ na wysokość obliczonej zaskarżoną decyzją emerytury w wieku powszechnym, skoro do ustalenia jej wysokości organ rentowy przyjął błędnie średnie dalsze trwanie życia z tablicy średniego dalszego trwania życia opublikowanej w 2013 r., dla ubezpieczonej w wieku 60 lat i 1 miesiąc, a nie dla ubezpieczonej w wieku przejścia na emeryturę, wynoszącego 67 lat i 10 miesięcy;

2. naruszenie prawa materialnego – art. 32 ust. 1, art. 67 ust. 1 i art. 190 ust. 4 Konstytucji w zw. z art. 8 ust. 2, co doprowadziło do niezgodnej z Konstytucją wykładni i błędnego zastosowania przepisów ustawy emerytalnej, w tym art. 194j ust. 1, ust. 2 i ust. 3, a także art. 25 ust. 1 i art. 26 ust. 1 tej ustawy, to jest w sposób, który naruszył Konstytucję i doprowadził do nierównego, odmiennego niż w przypadku innych ubezpieczonych, charakteryzujących się tymi samymi cechami relewantnymi, potraktowania ubezpieczonej w zakresie chronionego konstytucyjnie prawa do zabezpieczenia społecznego po osiągnięciu wieku emerytalnego, którego to prawa nie można różnicować w oparciu o dyskryminujące i nierelewantne kryterium;

Odwołująca się wniosła o zmianę zaskarżonej decyzji w ten sposób, że ustala prawo wnioskodawczyni do emerytury obliczonej na podstawie wskaźnika średniego dalszego trwania życia z daty przyznania emerytury – tj. z dnia 12.01.2021 r. dla osoby w wieku 67 lat i 10 miesięcy wynoszącego 189 według tablicy średniego dalszego trwania życia z 2013 r. i podstawy emerytury w postaci składek na ubezpieczenie emerytalne i zwaloryzowanego kapitału początkowego z uwzględnieniem ich waloryzacji do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury, to jest do 31.12.2020 r.

Odwołująca się wniosła też o zasądzenie na jej rzecz od organu rentowego kosztów zastępstwa procesowego w wysokości trzykrotności stawki minimalnej.

W uzasadnieniu znalazło się rozwinięcie powyższych zarzutów.

W szczególności odwołująca wywodziła, że znalazła się w mniej korzystnej sytuacji niż osoby z rocznika (...), które miały przyznaną emeryturę wcześniejszą, a wniosek o emeryturę powszechną złożyły już po opublikowaniu wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 06.03.2019 r. Takie osoby, które złożył wniosek po 21.03.2019 r. są w lepszej sytuacji od osób, które taki wniosek złożyły (tak jak wnioskodawczyni) w okresie od 01.01.2013 r. do 21.03.2019 r., gdyż uzyskują emeryturę powszechną ustalaną na podstawie zwaloryzowanych do 2019 r. składek i kapitału początkowego, a także innej – korzystniejszej średniej długości trwania życia.

Ponieważ wnioskodawczyni złożyła taki wniosek w dniu 11.04.2013 r., tj. przed datą opublikowania wyroku TK (tj. przed 21.03.2019 r.), jest pokrzywdzona.

Z tych przyczyn wnioskodawczyni powołała się na niezgodność decyzji z konstytucją, niezgodność z konstytucją przepisów art. 194i i art. 194j ustawy zmieniającej z dnia 19.06.2020 r., które to przepisy dzielą ubezpieczonych na dwie grupy.

Zdaniem wnioskodawczyni, każdy ubezpieczony może przejść na emeryturę później niż bezpośrednio po ukończeniu wieku emerytalnego. Wobec tego w jej ocenie, przejście na emeryturę nastąpiło dopiero teraz, na podstawie decyzji z dnia 12.01.20212 r., a nie w dacie wydania decyzji o przyznaniu emerytury w 2013 r., która błędnie stosowała art. 25 ust. 1b ustawy emerytalnej.

W konsekwencji, zdaniem odwołującej, wysokość jej emerytury powinna zostać ustalona na podstawie wskaźnika dalszego trwania życia dla wieku 67 i 10 miesięcy, który wynika z tablicy średniego trwania życia opublikowanej w M.P.2013.193 – Komunikat Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z 26.03.2013 r. oraz na podstawie waloryzacji składek i kapitału początkowego wyliczonych aż do końca 2020 r.

W odpowiedzi na odwołanie pozwany organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania, podtrzymując stanowisko zawarte w zaskarżonej decyzji.

Dodatkowo pozwany wyjaśnił, że brak podstaw przyjęcia średniego dalszego trwania życia według twierdzeń wnioskodawczyni, zdaniem której prawo do emerytury przyznano w dniu 12.01.2021 r. (data decyzji o ponownym ustaleniu wysokości emerytury). Powołał się na przepis art. 194j ust. 1-5 ustawy emerytalnej, który stanowi, że ubezpieczonemu urodzonemu w (...) r., który wcześniej pobrał emeryturę wymienioną w art. 25 ust. 1 b, na podstawie wniosku złożonego przed dniem 01.01.2013 r. ustala się ponownie od podstawy ustalonej z zastosowaniem art. 194i. Przeliczeniu podlega podstawa obliczenia emerytury przyjęta w decyzji o ustaleniu prawa do emerytury. Do ustalenia kwoty emerytury przyjmuje się średnie dalsze trwanie życia przyjęte w decyzji o ustaleniu prawa do emerytury, a następnie uwzględnia się kolejne zmiany wysokości świadczenia. Emerytura w ponownie ustalonej wysokości przysługuje od dnia, od którego podjęto wypłatę emerytury przyznanej na podstawie art. 24, a w przypadku gdy prawo do tej emerytury było zawieszone – od dnia mogłaby być podjęta jej wypłata.

W dalszym toku postępowania wnioskodawczyni podtrzymała swoje stanowisko. Wskazała, że decyzja o przyznaniu emerytury w 2013 r. była niezgodna z Konstytucją RP, co stwierdził TK w wyroku z dnia 06.03.2019 r. sygn. P 20/16. Zatem decyzja ta musi zostać uznana za niebyłą, tak jakby nigdy nie została wydana.

Konsekwencją tego, zdaniem odwołującej, jest ustalenie, że ubezpieczona przechodzi na emeryturę teraz, w tym momencie. Skoro ubezpieczona złożyła wniosek o przyznanie emerytury, który został rozpatrzony dopiero teraz (bo zgodnie z powyższym decyzji z 2013r. przecież nie było) to do obliczenia emerytury powinny być brane pod uwagę dane zgodne z obecnym stanem sprawy. W związku z tym wnioskodawczyni przedstawiła wyliczenia emerytury, przy uwzględnieniu, że jej składki oraz kapitał początkowy zostają zwaloryzowane do grudnia 2020 r. (gdyż decyzja wydana została 12.01.2021 r.) oraz średnie trwanie życia obliczone według tablicy średniego trwania życia opublikowanej w M.P.2013.193 – Komunikat Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z 26.03.2013 r. – stosownie do art. 26 ustawy emerytalnej.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Ubezpieczona B. W., urodzona (...), złożyła organowi rentowemu wniosek o ustalenie kapitału początkowego w dniu 11.09.2006 r.

Decyzją z dnia 07.04.2009 r., znak: (...), pozwany ustalił kapitał początkowy wnioskodawczyni na dzień 01.01.1999 r., który wyniósł 144 429,45 zł.

Kolejnymi decyzjami przeliczano wysokość kapitału początkowego wnioskodawczyni.

Decyzją z dnia 04.02.2016 r. o ponownym ustaleniu wysokości kapitału początkowego został on ustalony na dzień 01.01.1999 r. na kwotę 152 149,91 zł.

okoliczności niesporne, ustalone na podstawie akt organu rentowego.

Ubezpieczona złożyła organowi rentowemu wniosek o emeryturę wcześniejszą w dniu 06.08.2008 r.

Decyzją z dnia 20.08.2008 r., znak: (...), pozwany przyznał ubezpieczonej emeryturę od 01.08.2008 r., tj. od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek (art. 46 w zw. z art. 29 ustawy emerytalnej).

Emerytura była waloryzowana kolejnymi decyzjami.

okoliczności niesporne, ustalone na podstawie akt organu rentowego.

Ubezpieczona w dniu 11.04.2013 r. złożyła wniosek o emeryturę powszechną.

Decyzją z dnia 21.06.2013 r. znak: (...), pozwany przyznał wnioskodawczyni emeryturę od 14.04.2013 r. od osiągnięcia wieku emerytalnego.

Podstawą przyznania emerytury stanowił przepis art. 24 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Do obliczenia emerytury przyjęto kwotę składek na ubezpieczenie emerytalne oraz kapitału początkowego z uwzględnieniem waloryzacji składek i kapitału początkowego zewidencjonowanych na koncie do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przyznano emeryturę.

Podstawa obliczenia emerytury na podstawie art. 25 ust. 1b ustawy emerytalnej została pomniejszona o kwotę stanowiącą sumę kwot pobranych emerytur, w wysokości przed odliczeniem zaliczki na podatek dochodowy i składki na ubezpieczenie zdrowotne. W przypadku wnioskodawczyni stanowiło to kwotę 116 878,89 zł.

Kwota składek zaewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji wyniosła 155 591,94 zł. Kwota zwaloryzowanego kapitały początkowego wyniosła 435 541,26 zł.

Emerytura stanowiła równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia, dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę tj. 254,50 m-cy.

Wyliczona kwota emerytury wyniosła 1 863,47 zł. Wysokość emerytury została obliczona zgodnie z zasadami określonymi w art. 26 ustawy emerytalnej.

Emerytura ustalona tą decyzją okazała się świadczeniem mniej korzystnym od emerytury wcześniejszej. Wobec tego zawieszono jej wypłatę, kontynuując wypłatę świadczenia ustalonego w 2008 r. tj. emerytury wcześniejszej.

Decyzją z dnia 25.04.2016 r. przeliczono wysokość emerytury powszechnej wnioskodawczyni.

Powyższe decyzje nie były zaskarżone przez wnioskodawczynię.

okoliczności niesporne, ustalone na podstawie akt organu rentowego.

Wnioskiem z dnia 09.04.2019 r. ubezpieczona domagała się wznowienia postępowania i uchylenia decyzji o przyznaniu emerytury i jej obliczeniu z uwzględnieniem art. 25 ust. 1b ustawy emerytalnej, a także wydania decyzji, w której emerytura zostanie obliczona bez zastosowania ww. przepisu – w związku z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 06.03.2019 r.

Postanowieniem z dnia 16.04.2019 r. pozwany wznowił postępowanie w sprawie emerytury zakończone decyzją z dnia 21.06.2013 r.

Decyzją z dnia 16.04.2019 r. pozwany odmówił uchylenia decyzji z dnia 21.06.2013 r. i jednocześnie stwierdził jej wydanie z naruszeniem prawa.

Wnioskodawczyni złożyła odwołanie od w/w decyzji.

Postanowieniem z dnia 04.02.2021 r. (sygn. IV U 133/20) Sąd Okręgowy w Zielonej Górze umorzył postępowanie wskazując, że umorzenie postępowania następuje z mocy prawa z dniem wydania przez organ rentowy decyzji zaspokającej roszczenie w całości, na podstawie art. 2 ust. 3 ustawy z dnia 19.06.2020 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych - Dz. U. 2020 poz. 1222).

Umorzenie postępowania nastąpiło na skutek wydania decyzji z dnia 12.01.2021 r.

Zaskarżoną obecnie decyzją z dnia 12.01.2021 r., wydaną na podstawie art.194j ustawy emerytalnej (dodanego art. 1 ustawy z dnia 19.06.2020 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych), pozwany z urzędu ponownie ustalił wysokość emerytury przyznanej na podstawie art. 24 ustawy emerytalnej od 14.04.2013 r., tj. od dnia, od którego podjęta byłaby wypłata tej emerytury.

W decyzji wskazano, że podstawa obliczenia emerytury nie podlega pomniejszeniu o kwoty pobranych wcześniej emerytur. Wysokość emerytury obliczona została od podstawy obliczenia niepomniejszonej o kwoty pobranych wcześniej emerytury.

Podstawa obliczenia emerytury wynosi 591 133,20 zł (435 541,26 zł + 155 591,94 zł). Wysokość emerytury od 14.04.2013 r. wynosi 2 322,72 zł.

Przy ustalaniu wysokości emerytury Zakład uwzględnił wszystkie zmiany w wysokości świadczenia, jakie miały miejsce od dnia jej przyznania do dnia 31.12.2020 r., w tym zmiany wynikające z waloryzacji, jakimi emerytura była objęta oraz zmiany wynikające z załatwienia zgłoszonych wniosków.

Wysokość emerytury od 01.01.2021 r. wyniosła 2 748,25 zł.

Wskazano, że emerytura ustalona w niniejszej decyzji nadal jest świadczeniem mniej korzystnym od dotychczas pobieranej wcześniejszej emerytury, przyznanej decyzją z dnia 20.08.2008 r., wobec czego Zakład będzie kontynuował wypłatę tej emerytury wcześniejszej.

okoliczności niesporne, ustalone na podstawie akt organu rentowego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie okazało się niezasadne.

Stan faktyczny był niesporny, wynikał z akt organu rentowego.

Przedmiotem sporu była ocena, czy pozwany zaskarżoną decyzją w prawidłowy sposób ponownie ustalił ubezpieczonej wysokość emerytury.

Podstawą wydania zaskarżonej decyzji jest art. 194j ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Fundusz Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2021 r., poz. 291 ze zm.) – dalej ustawa emerytalna, dodany przez ustawę zmieniającą z dnia 19.06.2020 r. (Dz.U. z 2020 r., poz. 1222).

Zgodnie z art. 194j ust. 1 ustawy emerytalnej, kwotę emerytury przyznanej na podstawie art. 24 ubezpieczonemu urodzonemu w (...) r., który wcześniej pobierał emeryturę wymienioną w art. 25 ust. 1b na podstawie wniosku złożonego przed dniem 1 stycznia 2013 r., ustala się ponownie od podstawy ustalonej z zastosowaniem art. 194i.

Przeliczeniu podlega podstawa obliczenia emerytury p rzyjęta w decyzji o ustaleniu prawa do emerytury (ust. 2).

Do ustalenia nowej kwoty emerytury przyjmuje się średnie dalsze trwanie życia przyjęte w decyzji o ustaleniu prawa do emerytury, a następnie uwzględnia się kolejne zmiany wysokości świadczenia (ust. 3).

Emerytura w ponownie ustalonej wysokości przysługuje od dnia, od którego podjęto wypłatę emerytury przyznanej na podstawie art. 24, a w przypadku gdy prawo do tej emerytury było zawieszone - od dnia, od którego mogłaby być podjęta jej wypłata (ust. 4).

Jeżeli ponownie ustalona wysokość emerytury przyznanej na podstawie art. 24 jest wyższa od wypłacanej dotychczas, emerytowi wypłaca się wyrównanie. Kwotę wyrównania stanowi różnica między sumą kwot emerytur, jakie przysługiwałyby w okresie od dnia, o którym mowa w ust. 4, do dnia wydania decyzji, o której mowa w ust. 1, z uwzględnieniem ich waloryzacji, a sumą kwot wypłaconych w tym okresie (ust. 5).

Z kolei w myśl art. 194i ustawy emerytalnej, do ustalenia podstawy obliczenia emerytury, o której mowa w art. 24, ubezpieczonego urodzonego w (...) r., nie stosuje się przepisu art. 25 ust. 1b, jeżeli wniosek o przyznanie tej emerytury zgłosi w terminie 6 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy z dnia 19 czerwca 2020 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. poz. 1222), pod warunkiem że prawo do emerytury przed osiągnięciem wieku emerytalnego ma ustalone na podstawie wniosku złożonego przed dniem 1 stycznia 2013 r.

W ocenie Sądu treść przywołanych wyżej przepisów art. 194i oraz 194j ustawy jest jednoznaczna i nie budzi żadnych wątpliwości. Zostały one wprowadzone do ustawy emerytalnej w wykonaniu wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 06.03.2019 r., w którym stwierdzono, że art. 25 ust. 1 b ustawy emerytalnej, w zakresie, w jakim dotyczy urodzonych w (...) r. kobiet, które przed 01.01. 2013 r. nabyły prawo do emerytury na podstawie art. 46 tej ustawy, jest niezgodny z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Pozwany wydajać zaskarżoną decyzję, zastosował się do powyższych uregulowań.

Organ rentowy, przeliczył wysokość emerytury o znaku E (powszechnej) – już wcześniej przyznanej wnioskodawczyni - bez zastosowania mechanizmu z art. 25 ust. 1b ustawy emerytalnej (zgodnie z wyrokiem TK), czyli bez pomniejszenia emerytury o kwotę stanowiącą sumę kwot pobranych emerytur, w wysokości przed odliczeniem zaliczki na podatek dochodowy i składki na ubezpieczenie zdrowotne. W tym zakresie zaskarżona decyzja nie budzi zastrzeżeń samej wnioskodawczyni.

Ubezpieczona natomiast domaga się uznania wcześniejszej decyzji z dnia 21.06.2013 r. za niebyłą i przyjęcia w związku z tym, że na emeryturę powszechną przeszła dopiero na skutek wydania decyzji z dnia 12.01.2021 r., a w konsekwencji domaga się przyjęcia średniego trwania życia według wskaźnika z innej tabeli oraz przyjęcia do podstawy emerytury składek i kapitału początkowego zwaloryzowanego do miesiąca poprzedzającego przejście na emeryturę – tj. do grudnia 2020 r., gdyż zdaniem wnioskodawczyni przeszła ona na emeryturę powszechną z dniem 12.01.2021 r., a nie w 2013 r.

W ocenie Sądu, żądania wnioskodawczyni są całkowicie bezzasadne.

Podkreślenia wymaga, że emeryturę powszechną wnioskodawczyni obliczono na podstawie art. 25 ust. 1 ustawy emerytalnej, który stanowi, że podstawę obliczenia emerytury, o której mowa w art. 24, stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne, z uwzględnieniem waloryzacji składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury, zwaloryzowanego kapitału początkowego określonego w art. 173-175 oraz kwot środków zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40a ustawy z dnia 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, z zastrzeżeniem ust. 1a i 1b oraz art. 185.

W myśl art. 26 ust. 1, emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia ustalonej w sposób określony w art. 25 przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę danego ubezpieczonego, z uwzględnieniem ust. 5 i art. 183.

Przepis art. 25 ust. 1 przewiduje uwzględnienie kwoty składek zewidencjonowanych do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury, a przepis art. 26 ust. 1 – uwzględnienie średniego dalszego trwania życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę ubezpieczonej.

Zgodnie z art. 100 ust. 1 ustawy emerytalnej, prawo do świadczeń określonych w ustawie powstaje z dniem spełnienia wszystkich warunków wymaganych do nabycia tego prawa. W myśl art. 116 ust. 1, postępowanie w sprawach świadczeń wszczyna się na podstawie wniosku zainteresowanego, chyba że ustawa stanowi inaczej. Jak zaś stanowi art. 129 ust. 1, świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu.

W przedmiotowej sprawie oczywistym jest, że ubezpieczona przeszła na emeryturę (przyznano jej prawo do emerytury) na podstawie decyzji z dnia 21.06.2013 r., od dnia 14.04.2013 r.

Niespornym jest, że wniosek o emeryturę powszechną wnioskodawczyni złożyła w dniu 11.04.2013 r. To właśnie na skutek tego wniosku, pozwany decyzją z dnia 21.06.2013 r., znak: (...), przyznał wnioskodawczyni emeryturę od 14.04.2013 r.

Odnosząc się do daty wskazywanej przez wnioskodawczynię, stwierdzić trzeba, że nie może ona zostać uznania za dzień przyznania prawa do emerytury powszechnej/przejścia przez wnioskodawczynię na emeryturę powszechną.

Decyzją z dnia 16.04.2019 r. pozwany odmówił uchylenia decyzji z dnia 21.04.2013 r. stwierdzając, że wydana została ona z naruszeniem prawa. Jednakże samo takie stwierdzenie tj. uznanie, że jeden z elementów decyzji posiada wadę, nie powoduje uznania jej za całkowicie niebyłą. Wskazać trzeba, że owe naruszenie prawa dotyczyło tylko i wyłącznie kwestii objętej wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z 06.03.2019 r. tj. błędnego zastosowania art. 25 ust. 1b ustawy emerytalnej.

Natomiast sam fakt przyznania wnioskodawczyni prawa do emerytury powszechnej, na jej wniosek był zgodny z prawem.

Co więcej, należy podkreślić, że zaskarżoną decyzją z dnia 12.01.2021 r. pozwany nie „przyznawał” wnioskodawczyni prawa do emerytury powszechnej, ale działając na podstawie powołanych wyżej przepisów, wyłącznie przeliczył wysokość przysługującej jej emerytury – z pominięciem niekonstytucyjnego przepisu art. 25 ust. 1b oraz z uwzględnieniem reguł określonych przepisem art. 194j ustawy emerytalnej.

Wynika to również z tytułów decyzji – z dnia 21.06.2013 r. jest decyzją o przyznaniu emerytury, a decyzja z dnia 12.01.2021 r. decyzją o ponownym ustaleniu wysokości emerytury (już wcześniej przyznanej).

Zauważyć też trzeba, że przeliczenie emerytury wnioskodawczyni zaskarżoną decyzją nastąpiło od dnia 14.04.2013 r. tj. od dnia, od którego podjęta byłaby jej wypłata (tryb warunkowy wynika z treści art. 194j ustawy emerytalnej – emerytura ta była zawieszona, gdyż wcześniejsza emerytura była świadczeniem korzystniejszym).

Reasumując, decyzją z dnia 12.01.2021 r. jedynie przeliczono przysługujące już wnioskodawczyni świadczenie – emeryturę powszechną – od dnia 14.04.2013 r., odstępując od stosowania ww. mechanizmu związanego z pomniejszeniem emerytury o kwoty pobranych wcześniej emerytur.

Decyzja ta nie zmieniała stanu prawnego, w którym emerytura była już przyznania wnioskodawczyni od dnia 14.04.2013 r., wobec spełnienia na tamten dzień wszystkich przesłanek uzyskania prawa do emerytury, w tym – zgłoszenia wniosku w dniu 11.04.2013 r.

Prawidłowo zatem pozwany uwzględnił średnie dalsze trwanie życia - 254,50 m-cy tj. takie, jakie było przyjęte w decyzji z dnia 21.06.2013 r. przyznającej wnioskodawczyni prawo do emerytury.

Z treści przepisu art. 194j ust. 1 ustawy wprost i jednoznacznie wynika, że „do ustalenia nowej kwoty emerytury przyjmuje się średnie dalsze trwanie życia przyjęte w decyzji o ustaleniu prawa do emerytury”.

W świetle przytoczonych wyżej przepisów ustawy zmieniającej brak jakichkolwiek podstaw do obliczenia wysokości emerytury wnioskodawczyni na nowo, tj. tak jak gdyby przechodziła na emeryturę w wieku powszechnym po raz pierwszy w 2021 r., a do tego zmierza jej odwołanie, w którym domaga się, aby obliczono świadczenie na podstawie zwaloryzowanych składek i zwaloryzowanego kapitału do 31.12.2020 r. i przyjęcia innego wskaźnika dalszego średniego trwania życia. Powołana ustawa zmieniająca, będąca konsekwencją wyroku TK z 06.03.2019 r., wprowadziła bowiem do ustawy emerytalnej przepis art. 194j ust. 3, który wyraźnie stanowi, że przy ponownym obliczeniu emerytury osobom takim jak wnioskodawczyni, tj. objętym dyspozycją art. 194j ust. 1, przytoczonego wyżej, do ustalenia nowej kwoty emerytury przyjmuje się średnie dalsze trwanie życia przyjęte w decyzji o ustaleniu prawa do emerytury. W decyzji o ustaleniu prawa do emerytury wnioskodawczyni przyjęty był wskaźnik 254,50 m-cy.

Ponadto przepis art. 194j ust. 2 wyraźnie stanowi, że przeliczeniu podlega podstawa obliczenia emerytury przyjęta w decyzji o ustaleniu prawa do emerytury, w przypadku wnioskodawczyni będzie to podstawa przyjęta w decyzji z dnia 21.06.2013 r., nie zaś podstawa ustalona na 2021 r.

Przeliczenie wysokości emerytury ubezpieczonych, których dotyczyła ustawa zmieniająca z 19.06.2020 r. nie oznacza, że w wyniku tego przeliczenia każdy z tych ubezpieczonych będzie miał naliczoną wyższą emeryturę powszechną.

Obecnie obowiązujący przepis art. 194j ustawy emerytalnej pozwala przy przeliczeniu wysokości emerytury powszechnej wnioskodawczyni ustalonej według stanu z kwietnia 2013 r. jedynie na pominięcie niekonstytucyjnego wobec niej art. 25 ust.1 b ustawy emerytalnej, czyli nie pomniejszanie podstawy wymiaru emerytury o sumę kwot pobranych wcześniej emerytur. Natomiast wszystkie pozostałe składniki stanowiące podstawę obliczenia emerytury powszechnej pozostają niezmienne i wynikają z decyzji z dnia 21.06.2013 r., co dotyczy również: składek zaewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji, zwaloryzowanego kapitału początkowego oraz średniego dalszego trwania życia.

Ubezpieczona dla uzasadnieniu swojego odwołania podnosiła też argumenty natury konstytucyjnej, wywodząc, że jej sytuacja jest gorsza, niż kobiet, które złożyły wniosek o emeryturę po wejściu w życie wyroku TK z dnia 06.03.2019 r., sygn. akt P 20/16 i z tych przyczyn twierdziła, że przepisy art. 194i oraz art. 194j ustawy emerytalnej są niezgodne z konstytucją, gdyż dzielą ubezpieczonych na dwie grupy.

Również w tym zakresie argumentacja wnioskodawczyni okazała się niezasadna.

Po pierwsze, przepisy te korzystają z domniemania ich zgodności z Konstytucją RP.

Po drugie zauważyć należy, że prawo do zabezpieczenia społecznego zostało ustalone w najwyższym hierarchicznie aktem jakim w porządku krajowym jest Konstytucja RP. W myśl art. 67 § 1 Konstytucji, obywatel ma prawo do zabezpieczenia społecznego w razie niezdolności do pracy ze względu na chorobę lub inwalidztwo oraz po osiągnięciu wieku emerytalnego. Zakres i formy zabezpieczenia społecznego określa ustawa. Tym samym, z art. 67 § 1 Konstytucji RP nie da się wyprowadzić konstytucyjnego prawa do konkretnej postaci świadczenia społecznego. Podstawą ewentualnych roszczeń osób ubiegających się o rentę, emeryturę czy inną formę zabezpieczenia społecznego mogą być przepisy ustaw (ewentualnie rozporządzeń wykonawczych wydanych w granicach upoważnienia ustawowego), regulujące szczegółowo te kwestie, nie zaś art. 67 ust. 1 Konstytucji RP, który upoważnia ustawodawcę do określenia zakresu i form zabezpieczenia społecznego w ustawach. Z przepisu tego nie da się wyprowadzić konstytucyjnego prawa do konkretnej postaci świadczenia społecznego (tak: postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 24.01.2019 r. I UK 4/18).

Ponadto na temat rozpoznania wniosku o ustalenie prawa do emerytury w kontekście konstytucyjności zmienionych przepisów prawa, wypowiadał się już Sąd Najwyższy.

Mianowicie w orzeczeniu z dnia 21.10.2020 r. (sygn. akt I UK 377/19), Sąd Najwyższy stwierdził, że rozpoznanie wniosku o ustalenie prawa do emerytury wymaga – o ile przepisy prawa nie stanowią inaczej – potwierdzenia tego prawa oraz jego wysokości według stanu prawnego obowiązującego w dniu złożenia wniosku. Oznacza to, że wniosek rozpatrywany jest na podstawie obowiązujących w chwili jego złożenia przepisów dotyczących sposobu wyliczenia emerytury. W tych okolicznościach zastosowanie art. 25 ust. 1b ustawy o emeryturach i rentach z FUS do tych emerytów, którzy osiągnęli powszechny wiek emerytalny i wniosek o emeryturę z tego tytułu złożyli w nowym stanie prawnym, po wejściu w życie niekorzystnego sposobu wyliczania emerytury, nie budzi wątpliwości konstytucyjnych i jest uzasadnione obowiązującą w prawie ubezpieczeń społecznych zasadą realizacji prawa do emerytury według przepisów obowiązujących w dniu złożenia wniosku. Sąd Najwyższy stwierdził, że w sprawie, w której ubezpieczony spełnił warunki do emerytury z tytułu wieku i wniosek o emeryturę złożył w czasie obowiązywania art. 25 ust. 1b ustawy o emeryturach i rentach, przy ustalaniu podstawy wymiaru emerytury oraz jej wysokości, należało stosować określoną wyraźnie w tym przepisie zasadę usprawiedliwionego pomniejszenia podstawy wymiaru ustalanej emerytury o sumy wcześniej pobranej emerytury w wysokości przed odliczeniem zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych i składki na ubezpieczenie zdrowotne. Zmiany w systemie emerytalnym wprowadzone ustawą z dnia 11.05.2012 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2012 r. poz. 637) były przedmiotem rozważań Trybunału Konstytucyjnego na tle pytania prawnego Sądu Okręgowego w Szczecinie, poprzedzających wydanie postanowienia z dnia 03.11.2015 r. (P 11/14). Pytanie dotyczyło tego, czy art. 1 pkt 6 lit. b w związku z art. 22 ustawy zmieniającej, wprowadzający art. 25 ust. 1b do ustawy o emeryturach i rentach, jest zgodny z art. 2 i art. 32 Konstytucji RP w zakresie, w jakim ma zastosowanie do osób, które przed dniem 01.01.2013 r. korzystały z prawa do tzw. wcześniejszej emerytury i przed tym dniem nabyły prawo do emerytury w wieku powszechnym, ale nie złożyły wniosku o to świadczenie. Wątpliwość zrodziła się ze względu na nieuregulowanie temporalnego zakresu zastosowania art. 25 ust. 1b ustawy o emeryturach i rentach i odmienność sytuacji prawnej w chwili ukończenia wieku określonego w ustawie i w chwili nabycia prawa do świadczeń emerytalnych wynikającej z art. 100 ust. 1 i art. 129 ust. 1 ustawy emerytalnej. Rozstrzygnięcie nastąpiło w uchwale Sądu Najwyższego z 19.10.2017 r. (III UZP 6/17), w której przyjęto, że rozpoznanie wniosku o ustalenie prawa do emerytury wymaga – o ile przepisy prawa nie stanowią inaczej – potwierdzenia tego prawa oraz jego wysokości według stanu prawnego obowiązującego w dniu złożenia wniosku. Oznacza to, że wniosek rozpatrywany jest na podstawie obowiązujących w chwili jego złożenia przepisów dotyczących sposobu wyliczenia emerytury (por. też wyroki Sądu Najwyższego z dnia 06.04.2016 r., II UK 78/15, z dnia 12.09.2017 r., II UK 381/16; z dnia 07.03.2018 r., i z dnia 13.06.2018 r., III UK 90/17). W tych okolicznościach zastosowanie art. 25 ust. 1b ustawy o emeryturach i rentach do tych emerytów, którzy osiągnęli powszechny wiek emerytalny i wniosek o emeryturę z tego tytułu złożyli w nowym stanie prawnym, po wejściu w życie niekorzystnego sposobu wyliczania emerytury, nie budzi wątpliwości konstytucyjnych i jest uzasadnione obowiązującą w prawie ubezpieczeń społecznych zasadą realizacji prawa do emerytury według przepisów obowiązujących w dniu złożenia wniosku (postanowienie Sądu Najwyższego z 22.01.2019 r., II UK 603/17).

Sąd Okręgowy podziela powyższe stanowisko orzecznictwa stwierdzając, że późniejsze stwierdzenie niekonstytucyjności przepisu art. 25 ust. 1 b ustawy emerytalnej nie zmieniło faktu, że prawo do emerytury powszechnej zostało przyznane odwołujacej w 2013 r.

Reasumując, na gruncie niniejszej sprawy oczywistym jest, że przyznanie wnioskodawczyni prawa do emerytury nastąpiło na podstawie decyzji z dnia 21.06.2013 r. – to wówczas wnioskodawczyni przeszła na emeryturę powszechną, która została prawidłowo obliczona według ówczesnych zasad, obowiązujących w dniu złożenia przez nią wniosku o emeryturę powszechną.

Na koniec wskazać dodatkowo trzeba, że przepis art. 25 ust. 1b ustawy emerytalnej nie został usunięty z porządku prawnego wobec wszystkich ubezpieczonych, a jedynie wobec osób z rocznika (...). Do pozostałych ubezpieczonych ma on nadal zastosowanie.

Brak tym samym podstaw do przyjęcia, że wnioskodawczyni została nierówno potraktowana w zakresie prawa do zabezpieczenia społecznego po osiągnięciu wieku emerytalnego. Wręcz przeciwnie, art. 194j ustawy emerytalnej wprowadził dla ubezpieczonych z rocznika (...) wyjątek, w stosunku dla pozostałych ubezpieczonych, w postaci korzystniejszej regulacji, polegającej na wyeliminowaniu przy ustalaniu wysokości emerytury art. 25 ust. 1b ustawy emerytalnej.

Wnioskodawczyni podjęła samodzielnie decyzję, składając wniosek emerytalny w 2013 r., co do daty przejścia na emeryturę. Data przejścia na emeryturę decyduje o tym w jaki sposób obliczana jest wysokość świadczenia. Sytuacja prawna ubezpieczonej z rocznika (...), która przeszła na emeryturę w 2013 r., jest odmienna od sytuacji ubezpieczonych z rocznika (...), którzy wniosek o emeryturę złożyli zgodnie z art. 194i ustawy emerytalnej w terminie 6 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy z dnia 19.06. 2020 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Inna jest bowiem data przejścia na emeryturę tych osób, co ma wpływ na sposób obliczenia świadczenia. Nie jest to nierówność wobec prawa. Każdy bowiem z ubezpieczonych z rocznika (...) r. miał prawo do samodzielnego podjęcia decyzji o tym, w jakiej dacie przejdzie na emeryturę.

Mając wszystko powyższe na względzie, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., orzeczono jak w sentencji wyroku.

Sędzia Małgorzata Kulik